Trẻ sinh non là nỗi lo của nhiều bà mẹ, đặc biệt khi bé dễ biếng ăn, chậm tăng cân và thiếu dinh dưỡng. Vì sao trẻ sinh non dễ biếng ăn và mẹ cần làm gì để cải thiện? Bài viết này sẽ hướng dẫn mẹ cách chăm sóc trẻ sinh non hiệu quả, giúp bé ăn ngon miệng, phát triển khỏe mạnh với giải pháp dinh dưỡng khoa học.

Vì sao trẻ sinh non dễ biếng ăn hơn?

Trẻ sinh non (sinh trước 37 tuần thai kỳ) có nguy cơ biếng ăn cao hơn trẻ đủ tháng do các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là hệ tiêu hóa, chưa phát triển hoàn thiện. Dưới đây là bốn lý do chính giải thích tại sao trẻ biếng ăn thường gặp ở nhóm trẻ này:

Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Hệ tiêu hóa của trẻ sinh non còn rất non yếu, với dạ dày và ruột chưa phát triển đầy đủ về kích thước lẫn chức năng. Điều này khiến khả năng tiêu hóa thức ăn và hấp thu chất dinh dưỡng của bé bị hạn chế đáng kể. Bé có thể gặp các vấn đề như đầy hơi, khó tiêu, hoặc thậm chí khó chịu sau khi ăn, dẫn đến việc không muốn ăn hoặc ăn rất ít. Ngoài ra, niêm mạc ruột của bé mỏng manh, dễ bị tổn thương bởi các loại thức ăn không phù hợp, làm bé cảm thấy sợ hãi mỗi khi đến giờ ăn, từ đó hình thành thói quen biếng ăn.

Phản xạ nhai – nuốt yếu hơn

Phản xạ bú, nhai và nuốt của trẻ sinh non, đặc biệt những bé sinh trước 34 tuần, thường rất yếu do hệ thần kinh chưa phát triển hoàn chỉnh. Bé khó phối hợp các động tác bú, nuốt và thở một cách nhịp nhàng, khiến việc ăn uống trở thành thử thách. Ví dụ, bé có thể bỏ bú giữa chừng, nuốt khó, hoặc nôn trớ sau khi ăn. Những khó khăn này không chỉ làm bé ăn ít mà còn tạo cảm giác tiêu cực với bữa ăn, khiến tình trạng trẻ biếng ăn ngày càng nghiêm trọng.

Dễ nhạy cảm với thay đổi môi trường

Trẻ sinh non thường rất nhạy cảm với các yếu tố bên ngoài như ánh sáng mạnh, âm thanh lớn, hoặc nhiệt độ thay đổi. Những kích thích này có thể khiến bé căng thẳng, mất tập trung trong giờ ăn, hoặc thậm chí quấy khóc, từ chối ăn. Một môi trường không thoải mái, ví dụ như phòng ăn ồn ào hoặc quá sáng, có thể làm bé khó chịu, giảm hứng thú với thức ăn. Điều này đặc biệt đúng với các bé sinh non từ 28–30 tuần, khi cơ thể chưa sẵn sàng thích nghi với thế giới bên ngoài.

Trẻ sinh non thường rất nhạy cảm với các yếu tố bên ngoài như ánh sáng mạnh, âm thanh lớn, hoặc nhiệt độ thay đổi.

Cần nhiều năng lượng hơn trẻ đủ tháng

So với trẻ đủ tháng, trẻ sinh non cần lượng năng lượng lớn hơn để bắt kịp tốc độ tăng trưởng và phát triển. Tuy nhiên, do hệ tiêu hóa hạn chế, bé khó hấp thu đủ chất dinh dưỡng từ thức ăn, dẫn đến thiếu hụt vi chất như sắt, kẽm, hoặc vitamin. Tình trạng này không chỉ khiến bé chậm tăng cân mà còn làm giảm cảm giác thèm ăn, tạo thành vòng luẩn quẩn: thiếu năng lượng dẫn đến biếng ăn, và biếng ăn lại làm bé thiếu năng lượng hơn. Nếu không được bổ sung dinh dưỡng đúng cách, bé dễ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng.

Bé sinh non cần môi trường thoải mái để ăn ngon và tăng cân.

Nguyên tắc chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ sinh non 

Để giúp trẻ sinh non vượt qua tình trạng trẻ biếng ăn và phát triển khỏe mạnh, mẹ cần áp dụng các nguyên tắc chăm sóc dinh dưỡng khoa học, dễ thực hiện tại nhà. Dưới đây là bảy giải pháp chi tiết, kèm ví dụ cụ thể để mẹ áp dụng ngay:

Ăn ít nhưng đủ chất – tập trung chất lượng hơn số lượng

Do dạ dày của trẻ sinh non rất nhỏ, bé thường không thể ăn nhiều trong một lần. Vì vậy, mẹ nên tập trung vào chất lượng dinh dưỡng thay vì ép bé ăn nhiều. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng lý tưởng nhất, vì dễ tiêu hóa, giàu kháng thể, và hỗ trợ tăng cường miễn dịch. Mẹ có thể:

• Cho bé bú 8–12 lần/ngày, mỗi lần chỉ cần 60–150 ml/kg/ngày, tùy theo ngày tuổi của bé.

• Nếu bé không thể bú trực tiếp, mẹ có thể vắt sữa và cho bé ăn bằng thìa hoặc ống thông dạ dày dưới hướng dẫn của bác sĩ.

• Khi bé bắt đầu ăn dặm, hãy ưu tiên các món giàu protein và chất xơ, như cháo cá hồi xay nhuyễn, súp bí đỏ, hoặc khoai lang nghiền.

Giữ giờ ăn cố định – không ăn vặt linh tinh

Việc duy trì giờ ăn cố định giúp trẻ sinh non hình thành thói quen ăn uống đều đặn và nhận biết cảm giác đói tự nhiên. Một lịch trình ăn uống khoa học sẽ kích thích bé ăn ngon miệng hơn. Mẹ có thể:

• Quy định 3 bữa chính (sáng, trưa, tối) và 2–3 bữa phụ (10h sáng, 3h chiều), cách nhau khoảng 2–3 giờ.

• Tránh cho bé ăn vặt như bánh kẹo, nước ngọt, hoặc bim bim, vì những thực phẩm này gây no giả, khiến bé bỏ bữa chính và thiếu dinh dưỡng.

• Tạo không gian ăn uống yên tĩnh, thoải mái, tắt tivi hoặc điện thoại để bé tập trung vào bữa ăn, giảm nguy cơ trẻ biếng ăn.

Việc duy trì giờ ăn cố định giúp trẻ sinh non hình thành thói quen ăn uống đều đặn và nhận biết cảm giác đói tự nhiên

Bổ sung lợi khuẩn hỗ trợ tiêu hóa

Hệ vi sinh đường ruột của trẻ sinh non còn non yếu, dễ mất cân bằng, dẫn đến các vấn đề như đầy hơi, khó tiêu, hoặc táo bón. Bổ sung lợi khuẩn (probiotic) có thể giúp cải thiện hệ tiêu hóa, làm bé thoải mái hơn khi ăn. Mẹ có thể:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn loại men vi sinh phù hợp với độ tuổi và tình trạng của bé.

• Khi bé bắt đầu ăn dặm, hãy bổ sung thực phẩm giàu prebiotic, như chuối chín, sữa chua không đường, hoặc khoai lang, để hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột.

• Theo dõi phản ứng của bé sau khi dùng men vi sinh, chẳng hạn như giảm đầy hơi hoặc đi ngoài đều đặn hơn.

Lưu ý: Không tự ý cho bé dùng men vi sinh mà không có chỉ định của bác sĩ, vì liều lượng không phù hợp có thể gây hại.

Tạo thói quen ăn uống chủ động – tránh ép

Ép ăn là sai lầm phổ biến khiến trẻ sinh non sợ hãi và biếng ăn hơn. Thay vào đó, mẹ nên khuyến khích bé tham gia tích cực vào bữa ăn để tạo cảm giác hứng thú. Một số cách mẹ có thể áp dụng:

• Để bé tự xúc hoặc cầm thức ăn, ví dụ như bốc miếng khoai lang luộc hoặc cà rốt hấp mềm.

• Đưa ra 2–3 lựa chọn lành mạnh, như cháo cá hồi, súp bí đỏ, hoặc cháo yến mạch, để bé tự quyết định món mình thích.

• Tôn trọng tín hiệu no của bé, như quay đầu, ngậm miệng, hoặc đẩy bát đi. Nếu bé không ăn hết, mẹ hãy dừng lại và thử lại ở bữa sau.

Ví dụ: Nếu bé thích bốc thức ăn, mẹ có thể chuẩn bị những miếng rau củ hấp mềm, cắt nhỏ, để bé tự khám phá. Điều này không chỉ giúp bé ăn ngon mà còn phát triển kỹ năng vận động.

Bổ sung sữa dinh dưỡng – hỗ trợ tăng cân và tránh thiếu vi chất

Trẻ sinh non thường cần bổ sung năng lượng và vi chất để hỗ trợ tăng cân và phát triển toàn diện, đặc biệt khi bé chậm tăng cân hoặc có dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng. Sữa dinh dưỡng, bao gồm sữa mẹ hoặc sữa công thức đặc biệt dành cho trẻ sinh non, là lựa chọn lý tưởng để cung cấp các dưỡng chất cần thiết. Dưới đây là những điều mẹ cần biết:

• Sữa mẹ: Là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, dễ tiêu hóa, giàu kháng thể, và giúp tăng cường miễn dịch. Mẹ nên cố gắng cho bé bú sữa mẹ hoàn toàn trong năm đầu đời, hoặc vắt sữa để cho bé ăn bằng thìa nếu bé không bú được trực tiếp.

• Sữa công thức đặc biệt: Loại sữa chứa hàm lượng protein, chất béo, và vi chất (như sắt, kẽm, vitamin D) cao hơn, giúp bé tăng cân và phát triển xương chắc khỏe.

• Vi chất bổ sung: Trẻ sinh non thường thiếu các vi chất như sắt (hỗ trợ tạo máu), vitamin D (phát triển xương), và kẽm (tăng cường miễn dịch). Mẹ có thể bổ sung qua thực phẩm (như cá hồi, rau xanh) hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung sữa công thức hoặc vi chất, vì nhu cầu dinh dưỡng của mỗi bé là khác nhau. Theo dõi cân nặng và sức khỏe của bé để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.

Để hỗ trợ trẻ biếng ăn, mẹ có thể bổ sung Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn, sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng Nutifood Thụy Điển - NNRIS. 

• Hỗ trợ kích thích ngon miệng: Thành phần Lysine, Vitamin nhóm B, Sắt và Kẽm hỗ trợ kích thích trẻ ăn ngon miệng, hỗ trợ cải thiện tình trạng biếng ăn.

• Hỗ trợ tăng cân: Lysine kết hợp Sắt, Kẽm giúp cải thiện tình trạng dinh dưỡng do biếng ăn ở trẻ, góp phần giúp trẻ tăng cân hiệu quả.

• Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: Hệ Prebiotic kép 2’-FL HMO(2) và FOS/ Inulin kết hợp Selen và một số Vitamin A, E, C giúp hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ trẻ luôn khỏe mạnh. 

• Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Chất xơ hòa tan FOS, Inulin cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.

• Hỗ trợ tăng chiều cao tối ưu: Vitamin D3, Calci và Kẽm giúp xương chắc khỏe, hỗ trợ phát triển chiều cao.

Mẹ có thể cho bé uống GrowPLUS+ Biếng Ăn 1-2 lần/ngày, vào các bữa phụ để bổ sung năng lượng mà không ảnh hưởng đến bữa chính. 

Sữa GrowPLUS+ Biếng Ăn hỗ trợ bé ăn ngon, tăng cân khỏe mạnh.

Theo dõi cân nặng – chiều cao mỗi tháng

Việc theo dõi cân nặng và chiều cao thường xuyên là cách tốt nhất để mẹ đánh giá hiệu quả của chế độ dinh dưỡng và phát hiện sớm các vấn đề ở trẻ sinh non chậm tăng cân. Một số gợi ý cho mẹ:

• Ghi chép cân nặng và chiều cao của bé mỗi tháng, so sánh với bảng tiêu chuẩn tăng trưởng của WHO để biết bé có đang phát triển đúng chuẩn hay không.

• Đưa bé đi khám định kỳ tại bác sĩ nhi khoa để được tư vấn trẻ sinh non cần bổ sung gì, đặc biệt là các vi chất như sắt, vitamin D, hoặc kẽm.

Lưu ý: Nếu bé không tăng cân trong 1–2 tháng liên tiếp, mẹ nên đưa bé đi khám để tìm nguyên nhân và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng kịp thời.

Tăng cường vận động nhẹ để kích thích tiêu hóa

Vận động nhẹ nhàng không chỉ giúp trẻ sinh non kích thích hệ tiêu hóa mà còn tăng cảm giác đói, khuyến khích bé ăn ngon miệng hơn. Phương pháp Kangaroo (da kề da) là một cách tuyệt vời để hỗ trợ cả tiêu hóa và gắn kết tình cảm giữa mẹ và bé. Mẹ có thể:

• Massage bụng cho bé nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ, 5–10 phút mỗi ngày, để giảm đầy hơi và kích thích nhu động ruột.

• Cho bé nằm sấp trong 5–10 phút khi bé tỉnh táo, dưới sự giám sát chặt chẽ, để tăng cường cơ bắp và kích thích tiêu hóa.

• Thực hiện phương pháp Kangaroo 1–2 giờ mỗi ngày, ôm bé áp sát ngực mẹ, giúp bé cảm thấy an toàn, ổn định thân nhiệt, và cải thiện tiêu hóa.

Trẻ sinh non dễ biếng ăn do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, phản xạ nhai nuốt yếu, nhạy cảm với môi trường, và nhu cầu năng lượng cao. Tuy nhiên, với cách chăm sóc trẻ sinh non khoa học và sự kiên nhẫn của mẹ, bé hoàn toàn có thể vượt qua tình trạng trẻ biếng ăn, ăn ngon miệng, tăng cân đều đặn, và phát triển toàn diện. Mẹ hãy tạo một môi trường ăn uống vui vẻ, bổ sung dinh dưỡng phù hợp, theo dõi sự tiến bộ của bé mỗi ngày, và luôn đồng hành cùng bé với tình yêu thương. 

>>> Có thể bạn quan tâm:

• Tổng hợp các mẹo giúp trẻ ăn ngon miệng các mẹ không thể bỏ qua

• 10 Loại thực phẩm phát triển trí não cho trẻ vượt trội không nên bỏ lỡ

• Những loại thực phẩm dinh dưỡng dành cho trẻ nhỏ mà bạn nên biết

Nguồn tham khảo:

Nhà thuốc Pharmacity. (2025, April 2). Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: tại sao cần bảo vệ? Nhà thuốc Pharmacity. https://www.pharmacity.vn/he-tieu-hoa-cua-tre-so-sinh-va-tre-nho-tai-sao-can-bao-ve.htm

Tâm Anh Hospital. (2024, October 7). Phòng ngừa & điều trị hiệu quả biến chứng nguy hiểm ở trẻ sinh non, cực non. Tâm Anh Hospital. https://tamanhhospital.vn/bien-chung-nguy-hiem-o-tre-sinh-non-cuc-non/

Vinmec. (2024, July 22). Chăm sóc và dinh dưỡng cho trẻ sinh non tại nhà. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cham-soc-va-dinh-duong-cho-tre-sinh-non-tai-nha-vi

Vinmec. (2024, July 22). Dinh dưỡng cho trẻ sinh non. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/dinh-duong-cho-tre-sinh-non-vi

Vinmec. (2024, July 22). Sự phát triển của trẻ sinh non ở tuần 28 - 30. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/su-phat-trien-cua-tre-sinh-non-o-tuan-28-30-vi