Trẻ rối loạn tiêu hoá là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng biếng ăn kéo dài, khiến cha mẹ lo lắng. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện của trẻ nhỏ dễ bị tác động bởi các yếu tố như nhiễm khuẩn, kháng sinh, thay đổi chế độ ăn… gây ra các biểu hiện như trẻ chậm tiêu, bé hay đầy bụng, dẫn đến giảm cảm giác thèm ăn. Bài viết này sẽ giúp cha mẹ nhận diện đúng các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ, lý giải vì sao nó ảnh hưởng đến khẩu phần ăn, và đề xuất giải pháp hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ biếng ăn một cách khoa học, hiệu quả.

Vì sao rối loạn tiêu hóa khiến gây biếng ăn?

Bạn có biết rằng hệ tiêu hóa của bé có mối liên hệ rất chặt chẽ với bộ não, đặc biệt là trung tâm điều khiển cảm giác đói no? Bình thường, khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, nó sẽ gửi tín hiệu chính xác đến não để báo bé biết khi nào đói và khi nào đủ. Tuy nhiên, khi hệ tiêu hóa gặp trục trặc – hay còn gọi là rối loạn tiêu hóa ở trẻ – những tín hiệu này bị rối loạn, làm bé mất đi cảm giác muốn ăn.

Có nhiều lý do cụ thể khiến các vấn đề tiêu hóa dẫn đến biếng ăn ở trẻ:

• Đau và khó chịu ở bụng: Bé có thể bị đau bụng âm ỉ, đầy hơi (bé hay đầy bụng), hoặc cảm giác khó chịu chung ở vùng bụng. Cơn đau này làm bé không thoải mái và sợ hãi việc ăn uống, vì bé lo rằng ăn vào sẽ làm tình trạng đau hoặc đầy bụng nặng thêm. Bé từ chối ăn là cách để bé thể hiện sự khó chịu ở đường tiêu hóa.

• Buồn nôn và sợ thức ăn: Các vấn đề tiêu hóa có thể gây ra cảm giác buồn nôn hoặc thậm chí là nôn trớ. Trải nghiệm buồn nôn hoặc nôn rất khó chịu và tạo ra ấn tượng tiêu cực mạnh mẽ về thức ăn. Ngay cả khi bé đã hết buồn nôn, ký ức đó cũng đủ để làm giảm ham muốn ăn uống của bé.

• Cảm giác no giả tạo hoặc tiêu hóa chậm: Bé có thể bị táo bón, tích tụ nhiều khí trong bụng (bé hay đầy bụng), hoặc hệ tiêu hóa hoạt động chậm hơn bình thường (trẻ chậm tiêu). Các tình trạng này khiến bé luôn cảm thấy no, đầy bụng, dù có thể bé chưa ăn gì nhiều hoặc bữa ăn trước đã kết thúc lâu rồi. Cảm giác no kéo dài làm bé không cảm thấy đói cho bữa tiếp theo.

• Mất cân bằng vi khuẩn đường ruột: Hệ vi khuẩn "tốt" trong đường ruột của bé có thể bị mất cân bằng. Sự mất cân bằng này có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng, gián tiếp làm giảm cảm giác thèm ăn của bé.

• Viêm hoặc kích ứng nhẹ đường tiêu hóa: Đường ruột của bé có thể bị viêm hoặc kích ứng nhẹ, gây khó chịu bên trong. Tình trạng viêm này làm giảm cảm giác thèm ăn và có thể khiến bé né tránh ăn uống để tránh làm vùng viêm bị kích thích.

Đặc biệt lưu ý: Hệ tiêu hóa của trẻ em, nhất là trong giai đoạn 0-6 tuổi, còn rất non nớt và dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây hại như vi khuẩn, virus. Điều này khiến các bé dễ gặp phải các vấn đề rối loạn tiêu hóa hơn, từ đó tăng nguy cơ bị biếng ăn liên quan đến đường ruột.

Các dấu hiệu trẻ rối loạn tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, táo bón, nôn trớ, hoặc chậm tiêu đều có thể là nguyên nhân chính khiến bé biếng ăn. Việc nhận biết và hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ biếng ăn bằng cách giải quyết tận gốc các vấn đề về đường ruột thường là chìa khóa quan trọng giúp bé lấy lại cảm giác thèm ăn tự nhiên.

Trẻ biếng ăn thường phản ứng tiêu cực khi bị ép ăn, gây căng thẳng cho cả bé và cha mẹ.

Dấu hiệu trẻ biếng ăn do rối loạn tiêu hóa

Có nhiều dấu hiệu cho thấy tình trạng biếng ăn có thể liên quan đến trẻ rối loạn tiêu hóa:

Bảng 1: Các dấu hiệu thường gặp của tình trạng biếng ăn do rối loạn tiêu hóa

Cách xử lý khi trẻ rối loạn tiêu hóa gây biếng ăn

Điều chỉnh chế độ ăn uống nhẹ – dễ tiêu – đúng giờ:

Khi trẻ rối loạn tiêu hóa dẫn đến biếng ăn, việc điều chỉnh cách bé ăn và những gì bé ăn là rất quan trọng để hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ biếng ăn. Mục tiêu là giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa đang nhạy cảm của bé, giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn và từ đó dần lấy lại cảm giác thèm ăn.

• Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì cố gắng cho bé ăn 3 bữa chính lớn như bình thường, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ hơn (khoảng 5-6 bữa) trong ngày. Cách này giúp hệ tiêu hóa của bé không phải làm việc quá sức mỗi lần, giảm nguy cơ bé hay đầy bụng hay trẻ chậm tiêu.

• Ưu tiên thức ăn dễ tiêu: Chọn những loại thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa cho bé như cháo nấu mềm, cơm trắng, rau củ luộc kỹ rồi nghiền/băm nhỏ, thịt nạc (gà, lợn) xay nhuyễn. Những món này giúp đường ruột hấp thu dinh dưỡng dễ dàng hơn và ít gây khó chịu.

• Hạn chế đồ khó tiêu: Tránh xa các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, đồ ăn sẵn, đồ ngọt hoặc nước có gas. Những món này rất khó tiêu, dễ gây đầy hơi, khó chịu và làm trầm trọng thêm các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa, khiến bé càng biếng ăn.

• Thiết lập giờ ăn cố định: Cố gắng cho bé ăn vào những giờ gần giống nhau mỗi ngày. Ăn uống đúng giờ giúp tạo thói quen và điều hòa hoạt động của hệ tiêu hóa, hỗ trợ cơ thể bé nhận biết khi nào đói.

• Đảm bảo đủ nước: Luôn cho bé uống đủ nước trong ngày, đặc biệt khi bé ăn ít hơn bình thường. Nước hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra trơn tru hơn.

Chọn những loại thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa cho bé

Việc áp dụng những điều chỉnh này giúp làm dịu hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề, giảm bớt các triệu chứng khó chịu như bé hay đầy bụng hay trẻ chậm tiêu. Khi bé cảm thấy thoải mái hơn ở bụng, bé sẽ bớt biếng ăn và dần lấy lại niềm vui với bữa ăn.

Bổ sung lợi khuẩn – men vi sinh đúng cách:

Trong đường ruột của bé có một "hệ sinh thái" gồm hàng tỷ vi khuẩn, trong đó có cả vi khuẩn có lợi và có hại. Khi sự cân bằng này bị phá vỡ, bé có thể gặp các vấn đề rối loạn tiêu hóa ở trẻ, dẫn đến các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa khó chịu và là một trong những nguyên nhân gây biếng ăn. Lợi khuẩn (hay còn gọi là men vi sinh) là những vi khuẩn "tốt" sống, có vai trò quan trọng giúp khôi phục lại sự cân bằng khỏe mạnh này.

• Lợi ích của Lợi khuẩn: Việc bổ sung lợi khuẩn phù hợp có thể giúp cải thiện các triệu chứng khó chịu do rối loạn tiêu hóa gây ra như đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy, hoặc hỗ trợ khắc phục tình trạng trẻ chậm tiêu do mất cân bằng vi khuẩn.

• Gián tiếp cải thiện biếng ăn: Khi các vấn đề tiêu hóa khiến bé khó chịu ở bụng được cải thiện, bé sẽ cảm thấy thoải mái hơn, không còn sợ hãi hoặc khó chịu khi ăn nữa. Điều này giúp bé dần lấy lại cảm giác thèm ăn tự nhiên, từ đó khắc phục tình trạng biếng ăn.

• Lưu ý quan trọng: Mặc dù lợi khuẩn mang lại nhiều lợi ích cho đường tiêu hóa, cha mẹ nhất định phải tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa trước khi cho bé sử dụng bất kỳ sản phẩm men vi sinh nào. 

Tóm lại, việc sử dụng lợi khuẩn đúng cách có thể là một phương pháp hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ biếng ăn hiệu quả, đặc biệt khi nguyên nhân là do sự mất cân bằng vi khuẩn đường ruột hoặc các vấn đề tiêu hóa khác liên quan đến rối loạn tiêu hóa ở trẻ.

Bổ sung sữa dinh dưỡng phù hợp với trẻ rối loạn tiêu hóa:

Đối với những trẻ rối loạn tiêu hóa kéo dài, khiến bé biếng ăn và có nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, việc lựa chọn loại sữa phù hợp có thể là một giải pháp quan trọng. Những loại sữa này được thiết kế đặc biệt để "làm bạn" với hệ tiêu hóa còn non nớt hoặc đang gặp vấn đề của bé.

• Tại sao sữa này giúp ích? Các loại sữa dành cho hệ tiêu hóa yếu thường có công thức được điều chỉnh để bé dễ tiêu hóa và hấp thu hơn sữa công thức thông thường. Ví dụ, đạm (protein) trong sữa có thể đã được cắt nhỏ sẵn, chất béo dễ hấp thu hơn, hoặc lượng đường lactose (thường gây khó tiêu ở một số bé) được giảm bớt.

• Giảm các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa: Nhờ công thức đặc biệt, sữa giúp giảm bớt các triệu chứng khó chịu thường gặp như đầy hơi (bé hay đầy bụng), khó tiêu (trẻ chậm tiêu), nôn trớ. Khi bụng bé thoải mái hơn, bé sẽ bớt sợ hãi hoặc khó chịu khi đến bữa ăn.

• Đảm bảo dinh dưỡng khi bé biếng ăn: Lúc bé biếng ăn và ăn ít các thức ăn đặc, sữa dinh dưỡng phù hợp sẽ cung cấp nguồn năng lượng, vitamin và khoáng chất thiết yếu để bé vẫn có đủ dưỡng chất cho sự phát triển, giúp bé không bị suy dinh dưỡng dù tạm thời ăn kém.

Bé lười ăn, ngồi trước đĩa thức ăn nhưng không có hứng thú 

Lưu ý quan trọng: Việc chọn loại sữa dinh dưỡng phù hợp với hệ tiêu hóa yếu phải dựa trên sự tư vấn và chỉ định của bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Không tự ý đổi sữa cho bé, vì bác sĩ cần đánh giá chính xác tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ của bé (ví dụ bé không dung nạp lactose hay khó tiêu đạm?) để đưa ra loại sữa có công thức phù hợp nhất.

Để hỗ trợ trẻ biếng ăn, mẹ có thể bổ sung Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn, sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng Nutifood Thụy Điển - NNRIS. Sản phẩm có công thức đặc chế dành riêng cho trẻ biếng ăn, hỗ trợ bé phát triển toàn diện:

• Hỗ trợ kích thích ngon miệng: Thành phần Lysine, Vitamin nhóm B, Sắt và Kẽm hỗ trợ kích thích trẻ ăn ngon miệng, góp phần cải thiện tình trạng biếng ăn.

• Hỗ trợ tăng cân: Lysine kết hợp Sắt, Kẽm giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng dinh dưỡng do biếng ăn ở trẻ, giúp trẻ tăng cân hiệu quả.

• Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: Hệ Prebiotic kép 2’-FL HMO(2) và FOS/ Inulin kết hợp Selen và một số Vitamin A, E, C giúp hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ trẻ khỏe mạnh. 

• Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Chất xơ hòa tan FOS, Inulin cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.

• Hỗ trợ tăng chiều cao tối ưu: Vitamin D3, Calci và Kẽm giúp xương chắc khỏe, hỗ trợ phát triển chiều cao.

Sữa Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn hỗ trợ bé ăn ngon, tăng cân khỏe mạnh.

Tạo nhịp sinh hoạt khoa học – giảm áp lực bữa ăn:

Bên cạnh việc chăm sóc hệ tiêu hóa, cách cha mẹ tạo ra môi trường ăn uống và duy trì lịch trình sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ biếng ăn, đặc biệt khi nguyên nhân liên quan đến trẻ rối loạn tiêu hóa. Giảm căng thẳng và tạo sự ổn định có thể giúp bé ăn uống dễ dàng hơn.

• Thiết lập lịch trình sinh hoạt nhất quán: Cố gắng duy trì giờ ngủ, giờ dậy và quan trọng nhất là giờ ăn cố định mỗi ngày. Một lịch trình đều đặn giúp điều hòa nhịp sinh học của cơ thể bé, bao gồm cả hệ tiêu hóa. Điều này có thể giúp cải thiện tình trạng trẻ chậm tiêu và giúp bé có cảm giác đói vào những giờ nhất định.

• Tạo môi trường ăn uống thoải mái, không xao nhãng: Hãy tắt tivi, điện thoại và dẹp bỏ đồ chơi khi đến giờ ăn. Một môi trường yên tĩnh giúp bé tập trung vào việc ăn. Quan trọng hơn, hãy giữ không khí bữa ăn thật vui vẻ, thoải mái, tránh la mắng hay tỏ ra thất vọng khi bé không ăn.

• Tuyệt đối không gây áp lực hay ép buộc: Đây là điều cực kỳ quan trọng. Đừng ép bé ăn hết suất hay ăn thêm khi bé đã tỏ ra không muốn. Việc ép buộc chỉ làm bé thêm sợ hãi, căng thẳng và coi bữa ăn là một "cuộc chiến". Sự lo lắng, căng thẳng này có thể làm trầm trọng thêm các dấu hiệu rối loạn tiêu hóa như bé hay đầy bụng và khiến bé càng biếng ăn hơn. Hãy tin tưởng bé (trong giới hạn hợp lý) khi bé ra tín hiệu không muốn ăn nữa.

Việc tạo ra một môi trường ăn uống tích cực và duy trì lịch trình ổn định giúp giảm bớt căng thẳng cho bé. Khi bé bớt lo lắng và thoải mái hơn, hệ tiêu hóa cũng có thể hoạt động tốt hơn, từ đó giúp bé dần lấy lại niềm vui và sự tự nhiên trong việc ăn uống, hỗ trợ hiệu quả tình trạng biếng ăn liên quan đến rối loạn tiêu hóa ở trẻ.

Khi nào nên đưa trẻ đi khám tiêu hóa – dinh dưỡng?

Mặc dù nhiều vấn đề về tiêu hóa có thể được giải quyết tại nhà nhưng bạn vẫn cần tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia y tế khi bé có một trong các dấu hiệu sau:

• Biếng ăn kéo dài trên 2 tuần: Tình trạng biếng ăn kéo dài có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cần được đánh giá bởi chuyên gia y tế.

• Bé hay đau bụng, chướng bụng, phân bất thường liên tục: Các triệu chứng này, đặc biệt khi kéo dài, cần được thăm khám để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp.

• Bé sụt cân, da xanh xao, kém vận động: Đây là những dấu hiệu đáng báo động, có thể cho thấy trẻ đang gặp vấn đề về hấp thu dinh dưỡng hoặc suy dinh dưỡng. Trẻ bị rối loạn tiêu hóa từng đợt hoặc kéo dài có thể dẫn đến biếng ăn, và tình trạng này nếu không được can thiệp kịp thời sẽ gây ra các biểu hiện suy dinh dưỡng như sụt cân, da xanh xao, mệt mỏi, ít vận động.

Ngoài ra, cha mẹ cũng nên đưa trẻ đi khám nếu có các dấu hiệu cảnh báo khác như nôn mửa nghiêm trọng hoặc kéo dài, dấu hiệu mất nước (ví dụ như đi tiểu ít, khô miệng), có máu trong phân, sốt kèm theo các triệu chứng tiêu hóa, chậm phát triển hoặc không tăng cân.

Trẻ rối loạn tiêu hóa là nguyên nhân phổ biến gây biếng ăn, do tạo cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến tín hiệu đói no. Việc quản lý cần tập trung vào điều chỉnh chế độ ăn, cân nhắc bổ sung lợi khuẩn, đồng thời cha mẹ cần nhận biết dấu hiệu cảnh báo và tìm kiếm tư vấn y tế khi cần. 

>>> Có thể bạn quan tâm:

• Rối loạn tiêu hóa ở trẻ: Nguyên nhân và cách phòng tránh  

• Thực phẩm tốt cho đường ruột của trẻ các mẹ không nên bỏ lỡ 

• Top 4 chất dinh dưỡng tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ mẹ cần biết

Nguồn trích dẫn:

Bệnh viện Quận 5. 4 lời khuyên hữu ích cho mẹ trong xử lý rối loạn tiêu hóa ở trẻ em. Trung tâm Y tế Quận 5. https://bvquan5.medinet.gov.vn/giao-duc-suc-khoe-benh-thuong-gap/4-loi-khuyen-huu-ich-cho-me-trong-xu-ly-roi-loan-tieu-hoa-o-tre-em-cmobile14478-53396.aspx

Medlatec. 5 cách điều trị rối loạn tiêu hóa ở trẻ em tại nhà hiệu quả. Bệnh viện Đa khoa Medlatec. https://medlatec.vn/tin-tuc/5-cach-dieu-tri-roi-loan-tieu-hoa-o-tre-em-tai-nha-hieu-qua

Vinmec. Khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa phải làm gì?. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/khi-tre-bi-roi-loan-tieu-hoa-phai-lam-gi-vi

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Điều trị rối loạn tiêu hóa. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. https://tamanhhospital.vn/dieu-tri-roi-loan-tieu-hoa/

Nhà thuốc An Khang. 9 cách điều trị rối loạn tiêu hóa ở trẻ và cách phòng ngừa. Nhà thuốc An Khang. https://www.nhathuocankhang.com/ban-tin-suc-khoe/9-cach-dieu-tri-roi-loan-tieu-hoa-o-tre-va-cach-1548674