Trẻ biếng ăn do thiếu vi chất là vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của bé. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hơn 50% trẻ em Việt Nam thiếu các vi chất như kẽm, selen, và vitamin, dẫn đến biếng ăn, chậm tăng cân, và suy dinh dưỡng. Bài viết này sẽ phân tích nguyên nhân, dấu hiệu, và giải pháp khắc phục trẻ biếng ăn do thiếu vi chất, giúp mẹ hỗ trợ bé ăn ngon miệng và khỏe mạnh hơn.

Vì sao thiếu vi chất lại khiến trẻ biếng ăn?

Thiếu vi chất gây biếng ăn là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ ăn ít, từ chối thức ăn, hoặc không hấp thu đủ dinh dưỡng. Dưới đây là các lý do chính:

• Rối loạn vị giác và cảm giác thèm ăn: Thiếu vi chất như kẽm làm tế bào vị giác suy yếu, khiến trẻ mất khả năng cảm nhận mùi vị, dẫn đến chán ăn. Ví dụ, bé 3 tuổi thiếu kẽm có thể từ chối món yêu thích vì ăn không ngon.

• Chậm chuyển hóa năng lượng: Thiếu selen hoặc vitamin nhóm B làm cơ thể khó chuyển hóa thức ăn thành năng lượng, khiến trẻ mệt mỏi, uể oải, và không muốn ăn.

• Yếu hệ tiêu hóa: Thiếu lysine hoặc kẽm làm giảm men tiêu hóa, gây đầy bụng, khó tiêu, dẫn đến kém hấp thu vi chất và chán ăn kéo dài.

• Suy giảm miễn dịch: Thiếu vi chất (kẽm, selen) làm hệ miễn dịch yếu, trẻ dễ mắc bệnh (viêm họng, tiêu chảy), càng làm giảm cảm giác thèm ăn.

• Chậm phát triển thể chất: Thiếu vi chất như taurine hoặc vitamin D làm trẻ chậm lớn, còi cọc, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, khiến bé ăn ít hơn.

Những lý do này cho thấy trẻ biếng ăn do thiếu vi chất không chỉ là vấn đề dinh dưỡng mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé.

Bé chán ăn do thiếu vi chất, ảnh hưởng đến vị giác và tiêu hóa.

Dấu hiệu trẻ biếng ăn do thiếu vi chất

Mẹ cần nhận biết các dấu hiệu thiếu kẽm và vi chất để kịp thời bổ sung vi chất cho trẻ biếng ăn. Dưới đây là các dấu hiệu chính:

• Chán ăn, ăn ít: Bé từ chối thức ăn, chỉ ăn vài thìa hoặc bỏ bữa, không hứng thú với món yêu thích. Ví dụ, bé 2 tuổi chỉ ngậm cháo rồi nhè ra.

• Chậm tăng cân, còi cọc: Bé không đạt cân nặng chuẩn, thấp còi, hoặc tăng cân rất chậm (dưới 100–200g/tháng ở trẻ trên 12 tháng).

• Mệt mỏi, cáu kỉnh: Bé uể oải, thiếu năng lượng, dễ quấy khóc, ngủ không ngon do thiếu năng lượng từ vi chất như selen, vitamin B.

• Sức đề kháng yếu: Bé hay ốm vặt (cảm cúm, tiêu chảy, viêm họng), do thiếu kẽm, selen làm hệ miễn dịch suy giảm.

• Rối loạn tiêu hóa: Bé bị đầy bụng, táo bón, hoặc khó tiêu, do thiếu lysine, kẽm ảnh hưởng đến men tiêu hóa.

• Da khô, tóc rụng: Dấu hiệu thiếu kẽm như da khô, sần sùi, tóc rụng nhiều, móng tay dễ gãy, do tế bào da và niêm mạc suy yếu.

• Chậm phát triển: Bé chậm nói, chậm đi, hoặc giảm thị lực (thiếu taurine, vitamin A), ảnh hưởng đến trí tuệ và thể chất.

Nếu bé có các dấu hiệu trên, mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để kiểm tra và xác định chính xác tình trạng trẻ biếng ăn do thiếu vi chất.

Các vi chất quan trọng ảnh hưởng đến cảm giác ăn ngon

Để khắc phục trẻ biếng ăn do thiếu vi chất, mẹ cần hiểu vai trò của các vi chất quan trọng. Dưới đây là 4 vi chất thiết yếu, được diễn giải chi tiết để mẹ dễ áp dụng:

Kẽm – “chìa khóa vị giác”

Kẽm là vi chất quan trọng nhất giúp bé ăn ngon miệng và phát triển khỏe mạnh, giúp duy trì vị giác, khứu giác, và kích thích cảm giác ngon miệng. Dấu hiệu thiếu kẽm bao gồm chán ăn, chậm lớn, và dễ nhiễm bệnh. 

• Vai trò: Kẽm tham gia vào 300 loại enzyme, hỗ trợ tổng hợp protein, bảo vệ tế bào vị giác và khứu giác, tăng cảm giác thèm ăn. Kẽm còn cải thiện hệ miễn dịch, giúp bé ít ốm vặt. Thiếu kẽm là nguyên nhân chính gây dấu hiệu thiếu kẽm như chán ăn, da khô, tóc rụng.

• Nguồn thực phẩm: Hàu, sò, thịt bò, gan lợn, lòng đỏ trứng, đậu nành, hạt điều. Ví dụ, 50g thịt bò chứa ~2mg kẽm, đáp ứng 20% nhu cầu bé 1–3 tuổi (10mg/ngày).

• Lưu ý: Kết hợp kẽm với vitamin C (cam, chanh) để tăng hấp thu. Nếu bé ăn ít, mẹ có thể hỏi bác sĩ về bổ sung kẽm dạng siro.

Thiếu kẽm khiến bé chán ăn, không cảm nhận được hương vị.

Selen - Hỗ trợ chuyển hóa năng lượng

Selen giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng, cải thiện sức khỏe tổng thể. Thiếu selen khiến bé mệt mỏi, giảm miễn dịch, và chán ăn. Bổ sung selen giúp tăng cường sức đề kháng và cải thiện kém hấp thu vi chất.

• Vai trò: Selen là thành phần của enzyme chống oxy hóa (glutathione peroxidase), bảo vệ tế bào, hỗ trợ tổng hợp hormone tuyến giáp, và tăng chuyển hóa năng lượng. Thiếu selen làm bé mệt mỏi, chán ăn, và dễ nhiễm bệnh.

• Nguồn thực phẩm: Hải sản (tôm, cua, cá hồi), thịt gà, trứng, nấm. Ví dụ, 100g cá hồi chứa ~30mcg selen, gần đủ nhu cầu bé (20–40mcg/ngày).

• Lưu ý: Không bổ sung quá 400mcg/ngày để tránh ngộ độc. Mẹ nên hỏi bác sĩ nếu muốn dùng thực phẩm chức năng.

Lysine – kích thích ăn tự nhiên

Lysine là axit amin thiết yếu giúp bé ăn ngon và phát triển chiều cao. Thiếu lysine khiến bé biếng ăn, chậm phát triển chiều cao, và thiếu năng lượng.

• Vai trò: Lysine tăng cường men tiêu hóa, cải thiện hấp thu dinh dưỡng (kẽm, sắt, canxi), và kích thích cảm giác thèm ăn tự nhiên. Thiếu lysine làm bé biếng ăn, chậm lớn, và thiếu hụt nội tiết tố.

• Nguồn thực phẩm: Thịt gà, cá, trứng, sữa, đậu nành, giá đỗ. Ví dụ, 100g thịt gà chứa ~1000mg lysine, đáp ứng 50% nhu cầu bé 1–3 tuổi (~2000mg/ngày).

• Lưu ý: Lysine không tự tổng hợp, cần bổ sung qua thực phẩm. Nếu bé kén ăn, mẹ có thể hỏi bác sĩ về bổ sung lysine dạng dung dịch.

Thiếu lysine khiến bé biếng ăn, chậm phát triển chiều cao, và thiếu năng lượng.

Taurine - Phát triển thị giác và não bộ

Taurine hỗ trợ chức năng thần kinh, thị giác, và tiêu hóa. Thiếu taurine làm bé mệt mỏi, kém tập trung, và giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng. 

• Vai trò: Taurine chống oxy hóa, bảo vệ võng mạc và hệ thần kinh, hỗ trợ tiêu hóa chất béo, giúp bé ăn ngon và phát triển trí tuệ. Thiếu taurine làm bé chậm nói, giảm thị lực, và kém hấp thu vi chất.

• Nguồn thực phẩm: Cá, tôm, thịt bò, sữa, hải sản. Ví dụ, 100g cá chứa ~200mg taurine, đáp ứng phần lớn nhu cầu bé.

• Lưu ý: Taurine cần bổ sung qua thực phẩm vì cơ thể không tự tổng hợp. Mẹ nên theo dõi thị lực bé khi bổ sung taurine.

Giải pháp bổ sung vi chất giúp trẻ ăn ngon trở lại

Để khắc phục trẻ biếng ăn do thiếu vi chất, mẹ cần kết hợp các giải pháp khoa học để bổ sung vi chất cho trẻ biếng ăn. Dưới đây là 3 giải pháp chi tiết, kèm ví dụ thực tế và lưu ý cụ thể:

Điều chỉnh khẩu phần ăn đa dạng – đủ màu – đủ nhóm chất

Một chế độ ăn đa dạng giúp bé nhận đủ vi chất và kích thích cảm giác thèm ăn. Mẹ có thể tham khảo dưới đây:

• Cách thực hiện:

  • Đủ 4 nhóm chất: Kết hợp tinh bột (gạo, khoai), protein (thịt, cá, trứng), chất béo (dầu ô liu, mỡ cá), và vitamin/khoáng chất (rau xanh, trái cây). Ví dụ, bữa trưa của bé 3 tuổi có cơm, cá hồi, canh rau, và cam tráng miệng.

  • Trang trí bắt mắt: Dùng rau củ nhiều màu (cà rốt, bí đỏ, rau cải) để kích thích thị giác, làm bé hứng thú với bữa ăn.

  • Đúng giờ: Cho bé ăn 3 bữa chính (7h, 11h30, 18h) và 1–2 bữa phụ (9h30, 15h), mỗi bữa không quá 30 phút để tạo thói quen đói đúng giờ.

• Lợi ích: Đủ vi chất giúp bé ăn ngon, cải thiện tiêu hóa, và tăng cân đều, khắc phục kém hấp thu vi chất.

• Lưu ý: Không ép bé ăn món không thích. Nếu bé kén rau, mẹ xay nhỏ trộn vào cháo hoặc làm nước ép.

Kết hợp thực phẩm giàu vi chất + cách chế biến dễ hấp thu

Chọn thực phẩm giàu vi chất và chế biến đúng cách giúp bé hấp thu tối đa. Mẹ có thể tham khảo: 

• Cách thực hiện:

  • Thực phẩm giàu vi chất: Ưu tiên hàu, cá hồi, thịt bò, trứng, sữa (giàu kẽm, selen, lysine), và trái cây (cam, kiwi giàu vitamin C). Ví dụ, mẹ nấu cháo cá hồi với rau cải cho bé 3 tuổi.

  • Chế biến dễ hấp thu: Hầm mềm, xay nhuyễn, hoặc nấu súp để bé dễ tiêu hóa. Kết hợp kẽm với vitamin C (thịt bò xào ớt chuông) để tăng hấp thu.

  • Tránh mất vi chất: Hạn chế chiên rán ở nhiệt độ cao, ưu tiên hấp, luộc. Ví dụ, luộc trứng giữ kẽm tốt hơn chiên.

• Lợi ích: Tăng hấp thu vi chất, cải thiện vị giác, giúp bé ăn ngon và khỏe mạnh, giảm thiếu vi chất gây biếng ăn.

• Lưu ý: Theo dõi phản ứng bé (đầy bụng, dị ứng). Nếu bé không thích cá, thay bằng thịt gà hoặc trứng.

Bổ sung sữa dinh dưỡng giàu vi chất – hỗ trợ bữa phụ

Sữa dinh dưỡng là giải pháp tiện lợi để bổ sung vi chất cho trẻ biếng ăn, đặc biệt khi bé ăn ít thực phẩm.

• Vai trò của sữa dinh dưỡng: Sữa cung cấp kẽm, selen, lysine, vitamin B, vitamin D, và canxi, giúp bù vi chất thiếu hụt, kích thích vị giác, và cải thiện tiêu hóa. Một số loại sữa chứa men vi sinh hoặc chất xơ (FOS) giúp giảm táo bón, tăng cảm giác đói.

• Cách chọn sữa: Chọn sữa phù hợp độ tuổi (1–3 tuổi, 4–6 tuổi), ưu tiên loại giàu vi chất (kẽm, lysine, selen), ít đường, dễ hấp thu. Đọc nhãn để đảm bảo sữa đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bé.

• Cách dùng: Cho bé uống 1–2 ly nhỏ (100–150 ml/lần) vào bữa phụ (9h30 sáng, 15h chiều) hoặc sau giờ học (16h30). Ví dụ, bé 3 tuổi biếng ăn uống 120 ml sữa ấm lúc 15h để bổ sung năng lượng.

• Lợi ích: Sữa bù năng lượng, cải thiện vi chất, giúp bé tỉnh táo, ăn ngon, và phát triển khỏe, khắc phục trẻ biếng ăn do thiếu vi chất.

• Lưu ý: Tham khảo bác sĩ nếu bé có dấu hiệu dị ứng (phát ban, tiêu chảy). Không thay thế bữa ăn chính bằng sữa, kết hợp với thực đơn đa dạng.

Để hỗ trợ trẻ biếng ăn, mẹ có thể bổ sung Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn, sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng Nutifood Thụy Điển - NNRIS. 

• Hỗ trợ kích thích ngon miệng: Thành phần Lysine, Vitamin nhóm B, Sắt và Kẽm hỗ trợ kích thích trẻ ăn ngon miệng, góp phần cải thiện tình trạng biếng ăn.

• Hỗ trợ tăng cân: Lysine kết hợp Sắt, Kẽm giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng dinh dưỡng do biếng ăn ở trẻ, giúp trẻ tăng cân hiệu quả.

• Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: Hệ Prebiotic kép 2’-FL HMO(2) và FOS/ Inulin kết hợp Selen và một số Vitamin A, E, C giúp hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ trẻ khỏe mạnh. 

• Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Chất xơ hòa tan FOS, Inulin cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.

• Hỗ trợ tăng chiều cao tối ưu: Vitamin D3, Calci và Kẽm giúp xương chắc khỏe, hỗ trợ phát triển chiều cao.

Mẹ có thể cho bé uống GrowPLUS+ Biếng Ăn 1-2 lần/ngày, vào các bữa phụ để bổ sung năng lượng mà không ảnh hưởng đến bữa chính. Sản phẩm không chỉ là giải pháp cho trẻ biếng ăn mà còn giúp mẹ yên tâm về dinh dưỡng của bé.

Sữa GrowPLUS+ Biếng Ăn bổ sung vi chất cho bé ăn ngon.

Trẻ biếng ăn do thiếu vi chất có thể khắc phục nếu mẹ nhận biết sớm và bổ sung đúng cách. Kẽm, selen, lysine, và taurine giúp cải thiện vị giác, tiêu hóa, và miễn dịch. Điều chỉnh chế độ ăn đa dạng, chọn thực phẩm giàu vi chất, và kiên nhẫn theo dõi sẽ giúp bé ăn ngon, tăng cân, và phát triển toàn diện!

>>> Có thể bạn quan tâm:

• Những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe khi trẻ biếng ăn

• Tổng hợp các mẹo giúp trẻ ăn ngon miệng các mẹ không thể bỏ qua

• Những loại thực phẩm dinh dưỡng dành cho trẻ nhỏ mà bạn nên biết

Nguồn trích dẫn:

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. Vai trò thiết yếu của nguyên tố selen đối với sức khỏe. Vai trò thiết yếu của nguyên tố selen đối với sức khỏe. https://bvnguyentriphuong.com.vn/dinh-duong/vai-tro-thiet-yeu-cua-nguyen-to-selen-doi-voi-suc-khoe

Bộ Y Tế. (2015, July 1). Thiếu vi chất sẽ khiến trẻ biếng ăn và kém hấp thu dưỡng chất. Thiếu vi chất sẽ khiến trẻ biếng ăn và kém hấp thu dưỡng chất. https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/thieu-vi-chat-se-khien-tre-bieng-an-va-kem-hap-thu-duong-chat?inheritRedirect=false

Sở y tế Nghệ An. (2024, May 22). Trẻ biếng ăn thường thiếu 4 vi chất quan trọng mà không phải mẹ nào cũng biết. Trẻ biếng ăn thường thiếu 4 vi chất quan trọng mà không phải mẹ nào cũng biết. https://yte.nghean.gov.vn/tin-chuyen-nganh/tre-bieng-an-thuong-thieu-4-vi-chat-quan-trong-ma-khong-phai-me-nao-cung-biet-657539?pageindex=1

Vinmec. (2024, July 22). Trẻ biếng ăn do thiếu vi chất. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/tre-bieng-do-thieu-vi-chat-vi

Vinmec. (2024, July 22). Vì sao trẻ bổ sung đủ kẽm sẽ ăn ngon miệng? Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/vi-sao-tre-bo-sung-du-kem-se-ngon-mieng-vi