Trẻ lười nhai là tình trạng khiến nhiều bà mẹ đau đầu khi bé ngậm thức ăn lâu, không chịu nuốt, hoặc nhè ra, dẫn đến biếng ăn, chậm tăng cân, và thiếu dinh dưỡng. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn khiến bé mất hứng thú với bữa ăn, làm mẹ mệt mỏi vì phải dỗ dành hàng giờ. Vậy nguyên nhân trẻ lười nhai là gì, và mẹ cần làm gì để cải thiện? Bài viết này sẽ giải thích chi tiết lý do trẻ không chịu nhai, đồng thời chia sẻ 5 giải pháp hiệu quả cùng những lưu ý quan trọng để giúp bé ăn ngon miệng, phát triển khỏe mạnh.

Vì sao trẻ lười nhai dẫn đến biếng ăn?

Trẻ lười nhai thường dẫn đến biếng ăn do thói quen ăn uống không đúng cách hoặc thiếu kỹ năng nhai từ sớm. Dưới đây là những nguyên nhân chính, được trình bày ngắn gọn nhưng đầy đủ:

• Ăn thức ăn xay nhuyễn quá lâu: Việc duy trì thực đơn chỉ gồm cháo mịn, bột xay nhuyễn trong thời gian dài khiến phản xạ nhai không được hình thành. Trẻ dần có thói quen ngậm không nuốt, men tiêu hóa tiết ra không đủ, dễ dẫn đến tình trạng đầy bụng, chán ăn.

• Tập nhai muộn hoặc sai giai đoạn: Nếu mẹ không giới thiệu thức ăn thô từ 6–8 tháng, bé lớn lên (3–4 tuổi) sẽ gặp khó khăn khi nhai cơm, thịt, hoặc rau củ, dẫn đến trẻ ngậm lâu và từ chối ăn.

• Chế độ ăn không phù hợp: Thực đơn đơn điệu, không đa dạng kết cấu (chỉ cháo, súp), hoặc món quá cứng không phù hợp với hàm răng khiến bé mất hứng thú, bé không nhai khi ăn dặm.

• Thói quen ép ăn hoặc đút bị động: Mẹ xúc đút liên tục, không để bé tự cầm nắm, khiến bé không học cách nhai mà chỉ nuốt chửng, dẫn đến trẻ không chịu nhai và ngậm thức ăn.

• Tâm lý sợ hãi hoặc áp lực: Bé bị ép ăn, la mắng khi nhè, hoặc so sánh với bạn bè tạo tâm lý sợ bữa ăn, làm trầm trọng tình trạng trẻ lười nhai và biếng ăn.

• Thiếu vi chất dinh dưỡng: Thiếu kẽm, vitamin B1, B6, hoặc selen làm giảm vị giác, khiến bé không cảm nhận được hương vị, chán ăn, và lười nhai.

• Vấn đề sức khỏe: Bệnh lý tiêu hóa (đầy bụng, táo bón), mọc răng, hoặc đau họng khiến bé khó chịu, nuốt đau, dẫn đến trẻ ngậm lâu và không muốn nhai.

Hiểu rõ nguyên nhân trẻ lười nhai giúp mẹ tìm cách khắc phục đúng hướng, tránh để bé rơi vào vòng xoáy biếng ăn, suy dinh dưỡng.

Bé ngậm cháo lâu không nuốt do thiếu kỹ năng nhai.

Mẹ phải làm sao khi trẻ lười nhai, biếng ăn?

Để giúp trẻ lười nhai ăn ngon và phát triển kỹ năng nhai, mẹ cần kiên nhẫn áp dụng các giải pháp khoa học dưới đây. Những cách này không chỉ cải thiện tình trạng bé ngậm không nuốt mà còn giúp bé hứng thú với bữa ăn.

Tập nhai từ sớm – đúng giai đoạn

Phản xạ nhai bắt đầu hình thành từ 6-7 tháng tuổi, khi lợi của bé đủ mạnh để xử lý thức ăn mềm dù chưa mọc nhiều răng. Tập nhai đúng thời điểm là bước đầu tiên để luyện nhai cho bé hiệu quả.

• Thời điểm lý tưởng: Bé nên bắt đầu tập nhai từ 6–8 tháng tuổi, khi hệ tiêu hóa đã sẵn sàng và phản xạ nhai tự nhiên mạnh nhất. Từ 8–12 tháng, bé có thể nhai thức ăn mềm bằng lợi, dù chưa mọc đủ răng.

• Cách thực hiện: Cho bé thử thức ăn mềm như khoai lang hấp, đậu phụ nghiền rối, hoặc chuối chín cắt nhỏ. Quan sát phản ứng của bé (nuốt, nhè, hay ọe) để điều chỉnh độ thô. 

• Lợi ích: Tập nhai sớm giúp bé làm quen với kết cấu thức ăn, tăng hoạt động cơ miệng, hạn chế bé không nhai khi ăn dặm.

• Lưu ý: Nếu bé 2–3 tuổi vẫn không nhai, mẹ cần kiên nhẫn tập lại từ thức ăn mềm, tránh ép bé chuyển ngay sang cơm.

Cho trẻ ăn khi đói và trong trạng thái vui vẻ 

Thời điểm lý tưởng để bé ăn là khi đói (sau cữ bú 1-2 giờ, thường vào 9-10h sáng hoặc 2-3h chiều) và trong tâm trạng thoải mái. Khi đói, bé có động lực nhai hơn, đặc biệt với các món yêu thích như cháo thịt băm hoặc rau củ luộc mềm. 

• Thời gian lý tưởng: Cho bé ăn dặm giữa buổi sáng (9–10h) hoặc giữa buổi trưa (11h–12h), sau khi bú mẹ/sữa công thức 1–2 giờ. Đây là lúc bé tỉnh táo, vui vẻ, không quá đói (dễ quấy) hoặc quá no (chán ăn). Tránh cho bé ăn sau 19h vì có thể gây khó tiêu, đầy bụng, làm bé trẻ ngậm lâu.

• Lợi ích: Bé vui vẻ, tập trung sẽ nhai tốt hơn, cải thiện tình trạng trẻ không chịu nhai.

• Lưu ý: Không ép bé ăn khi đang quấy khóc, vì áp lực khiến bé sợ hãi và ngậm thức ăn.

Để bé chủ động ăn – không đút bị động

Thay vì đút liên tục, mẹ nên khuyến khích bé tự cầm nắm thức ăn để nhận biết kết cấu và tự điều chỉnh nhai. Cho bé tự cầm nắm và ăn giúp kích thích phản xạ nhai tự nhiên.

• Cách thực hiện: Đặt thức ăn cắt nhỏ (khoai tây luộc, cà rốt hấp, thịt băm viên) lên khay để bé tự cầm. Mẹ có thể làm mẫu nhai trước, khuyến khích bé bắt chước. Ví dụ, bé 2 tuổi có thể tự xúc cháo bằng thìa hoặc cầm miếng chuối để nhai.

• Lợi ích: Tự ăn giúp bé nhận biết độ cứng/mềm, điều chỉnh lực nhai, và cảm thấy hứng thú hơn. Điều này khắc phục tình trạng bé ngậm không nuốt do bị đút quá nhiều.

• Lưu ý: Chấp nhận việc bé làm rơi thức ăn ban đầu, không la mắng, và chuẩn bị khăn lau để giữ vệ sinh.

Bé tự cầm thức ăn, tập nhai chủ động.

Tăng dần độ thô món ăn theo lộ trình

Để luyện nhai cho bé, mẹ cần tăng dần độ thô giúp bé làm quen với nhai mà không bị “sốc kết cấu”:

Lộ trình cụ thể:

• 6–8 tháng: Cháo xay mịn, rau nghiền rối, khoai lang hấp nhuyễn.

• 8–12 tháng: Cháo hạt nhừ, thịt băm nhuyễn, rau xay có xơ nhỏ.

• 1–2 tuổi: Cháo đặc, cơm nát, thịt viên mềm, rau luộc cắt nhỏ.

• 2–4 tuổi: Cơm mềm, thịt xé, rau củ luộc vừa miệng.

Mẹ nên bắt đầu với thực phẩm mềm, dễ nhai, sau đó tăng kích thước và độ thô khi bé nhai tốt. Ví dụ, chuyển từ cháo xay mịn sang cháo hầm nhừ với 1/3 hạt nguyên, quan sát phản xạ ọe để điều chỉnh. Tránh tăng độ thô quá nhanh, vì có thể gây bé không nhai khi ăn dặm do “sốc kết cấu”. Nếu bé ọe hoặc nhè, mẹ quay lại độ thô thấp hơn, thử lại sau 2-3 ngày, kiên trì trong 1-2 tháng để bé quen.

Bổ sung dinh dưỡng khi bé ăn ít do lười nhai

Khi trẻ lười nhai dẫn đến ăn ít, mẹ cần bổ sung dinh dưỡng qua sữa để bù vi chất và năng lượng.

• Vai trò của sữa dinh dưỡng: Sữa công thức hoặc sữa dinh dưỡng cung cấp kẽm, vitamin B1, B6, selen, canxi, và protein, giúp cải thiện vị giác, tăng cường tiêu hóa, và bù năng lượng cho bé biếng ăn. Một số loại sữa bổ sung chất xơ (FOS) hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh, giảm đầy bụng.

• Cách chọn sữa: Chọn sữa phù hợp độ tuổi, ưu tiên loại giàu vi chất (kẽm, vitamin B), ít đường, dễ tiêu hóa. Đọc nhãn để đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng đáp ứng nhu cầu bé.

• Cách dùng: Cho bé uống 1–2 ly nhỏ (100–150 ml/lần) vào bữa phụ (10h sáng, 3h chiều), cách bữa chính 1–2 giờ để không làm bé no, bỏ ăn. Ví dụ, bé 2 tuổi ăn ít cháo do trẻ ngậm lâu có thể uống 120 ml sữa sau bữa sáng 2 giờ để bù dinh dưỡng.

• Lưu ý: Tham khảo bác sĩ nếu bé có dấu hiệu dị ứng (phát ban, tiêu chảy). Kết hợp sữa với chế độ ăn đa dạng để tối ưu hấp thu. Không thay thế hoàn toàn bữa ăn chính bằng sữa.

Để hỗ trợ trẻ biếng ăn, mẹ có thể bổ sung Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn, sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng Nutifood Thụy Điển - NNRIS. 

• Hỗ trợ kích thích ngon miệng: Thành phần Lysine, Vitamin nhóm B, Sắt và Kẽm hỗ trợ kích thích trẻ ăn ngon miệng, góp phần cải thiện tình trạng biếng ăn.

• Hỗ trợ tăng cân: Lysine kết hợp Sắt, Kẽm giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng dinh dưỡng do biếng ăn ở trẻ, giúp trẻ tăng cân hiệu quả.

• Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: Hệ Prebiotic kép 2’-FL HMO(2) và FOS/ Inulin kết hợp Selen và một số Vitamin A, E, C giúp hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ trẻ khỏe mạnh. 

• Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Chất xơ hòa tan FOS, Inulin cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.

• Hỗ trợ tăng chiều cao tối ưu: Vitamin D3, Calci và Kẽm giúp xương chắc khỏe, hỗ trợ phát triển chiều cao.

Mẹ có thể cho bé uống GrowPLUS+ Biếng Ăn 1-2 lần/ngày, vào các bữa phụ để bổ sung năng lượng mà không ảnh hưởng đến bữa chính. 

Sữa GrowPLUS+ Biếng ăn hỗ trợ bé nhai ngon, phát triển khỏe.

Lưu ý quan trọng khi giúp bé hết lười nhai

Để cách xử lý trẻ lười nhai đạt hiệu quả lâu dài, mẹ cần tránh các sai lầm phổ biến và áp dụng phương pháp khoa học. Dưới đây là các lưu ý chi tiết:

• Không trộn đồ thô vào đồ xay: Trộn cháo nguyên hạt với cháo xay nhuyễn hoặc cho rau xơ vào bột mịn dễ gây “sốc kết cấu”, khiến bé nhè hoặc bé ngậm không nuốt. Hậu quả là bé sợ thức ăn thô, kéo dài tình trạng trẻ không chịu nhai. Mẹ nên tách riêng thức ăn thô (như cháo hầm nhừ) và tăng độ thô dần, ví dụ bắt đầu với 1 thìa cháo nguyên hạt trộn 3 thìa cháo xay, tăng tỷ lệ sau 3-5 ngày.

• Không ép, không la mắng nếu bé nhè: Ép ăn hoặc quát mắng khi bé nhè có thể tạo tâm lý sợ hãi, khiến bé liên kết bữa ăn với căng thẳng, dẫn đến biếng ăn tâm lý. Thay vào đó, mẹ nên khen ngợi khi bé nhai được một miếng nhỏ, như “Con nhai giỏi quá!”. Nếu bé nhè, mẹ tạm dừng, thử lại sau 5-10 phút với món bé thích, kiên trì trong 1-2 tuần để bé quen.

• Không so sánh bé với trẻ khác: Mỗi bé có tốc độ phát triển riêng, so sánh có thể gây áp lực cho cả mẹ và bé, khiến mẹ nôn nóng ép bé nhai nhanh. Điều này dễ phản tác dụng, làm bé trẻ ngậm lâu và sợ ăn. Mẹ nên tập trung vào tiến độ của bé, ghi nhận cải thiện nhỏ (như nhai 2-3 miếng mỗi bữa), và tham khảo bác sĩ dinh dưỡng nếu tình trạng kéo dài.

Trẻ lười nhai không chỉ khiến bữa ăn trở thành “cuộc chiến” mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé. Bằng cách tập nhai từ sớm, cho ăn đúng thời điểm, để bé tự chủ động, tăng độ thô dần dần, và bổ sung dinh dưỡng qua sữa, mẹ có thể giúp bé ăn ngon, nhai tốt, và hết biếng ăn. Hãy kiên nhẫn, tránh ép buộc, và tham khảo bác sĩ nếu tình trạng kéo dài để bé phát triển toàn diện!

>>> Có thể bạn quan tâm:

• Các nhóm chất dinh dưỡng quan trọng mà mọi trẻ em đều cần bổ sung

• Lưu ý gì khi tập cho bé ăn rau củ quả mẹ bỉm không nên bỏ qua

• Gợi ý những ý tưởng trang trí bữa ăn cho trẻ đẹp mắt và thu hút

Nguồn tham khảo:

Hello Bacsi. (2024, July 23). Nên cho bé ăn dặm vào giờ nào trong ngày là hợp lý, khoa học? Hello Bacsi. https://hellobacsi.com/nuoi-day-con/be-0-1-tuoi/dinh-duong-cho-tre/nen-cho-be-an-dam-vao-gio-nao-trong-ngay/

Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome. (2020, April 14). 10 nguyên nhân trẻ biếng ăn thường gặp, mẹ đã biết chưa? Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome. https://nutrihome.vn/nguyen-nhan-tre-bieng-an/

Vinmec. (2024, July 22). Cách tập phản xạ nhai cho bé. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cach-tap-phan-xa-nhai-cho-be-vi

VnExpress. (2012, November 20). Ứng phó khi bé ngậm thức ăn không nuốt. VnExpress. https://vnexpress.net/ung-pho-khi-be-ngam-thuc-an-khong-nuot-2390683.html