Trong những năm đầu đời, sự phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ em diễn ra nhanh chóng. Trong đó, yếu tố dinh dưỡng nắm phần then chốt. Tuy nhiên, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em vẫn đang là một vấn đề đáng lo ngại. Các dấu hiệu của suy dinh dưỡng trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào từng độ tuổi. Nên việc nhận diện sớm những biểu hiện này là rất quan trọng để đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời, nhằm bảo đảm cho trẻ phát triển toàn diện. 

Suy dinh dưỡng trẻ em và những hậu quả khó lường

Cùng điểm qua một số những hậu quả khó lường khi bé bị suy dinh dưỡng ngay sau đây:

• Suy yếu hệ miễn dịch: Suy dinh dưỡng và thiếu vi chất (đạm, sắt, kẽm, vitamin) sẽ làm giảm sức đề kháng, khiến trẻ dễ mắc bệnh. Khi trẻ bệnh và sử dụng kháng sinh thường xuyên có thể dẫn đến biếng ăn và tiêu hóa kém, tăng cường tình trạng suy dinh dưỡng đáng kể.

• Rối loạn chức năng cơ thể: Suy dinh dưỡng trẻ em có thể gây rối loạn chức năng của các cơ quan nội tạng, đặc biệt là gan, tim và thận. Dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng như gan nhiễm mỡ, suy tim và suy thận. 

• Chậm phát triển thể chất: Suy dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ, đặc biệt trong 1000 ngày đầu đời. Sự thiếu hụt dinh dưỡng này có thể khiến trẻ bị còi cọc và khi trưởng thành thường có tầm vóc nhỏ, thấp hơn so với các bạn trang lứa.

• Chậm phát triển tâm thần: Việc thiếu hụt các chất dinh dưỡng (chất béo, đường bột, sắt, iốt, DHA, và Taurine) sẽ ảnh hưởng xấu đến khả năng phát triển trí tuệ và các kỹ năng xã hội của trẻ, gây: chậm nói, giảm chú ý, và khó khăn trong việc phát triển nhận thức.

Dấu hiệu suy dinh dưỡng trẻ em theo độ tuổi

Biểu hiện suy dinh dưỡng ở trẻ em có thể khác nhau theo từng độ tuổi và sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ về sau. Việc nhận biết các biểu hiện trẻ suy dinh dưỡng kịp thời sẽ giúp cha mẹ và người chăm sóc các bé có thể trạng bị biện pháp can thiệp phù hợp, đảm bảo sức khỏe cho trẻ trong từng giai đoạn phát triển.

Trẻ sơ sinh (0–6 tháng)

• Suy dinh dưỡng trẻ em ở độ tuổi này thường sẽ có cân nặng dưới mức tiêu chuẩn theo biểu đồ phát triển. Thường xuyên không đạt được mức tăng cân mong đợi.

• Da khô, nhợt nhạt hoặc có dấu hiệu mất nước.

• Trẻ có thể lười bú, không bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức, dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng.

• Trẻ sơ sinh nếu có tình trạng sụt cân so với cân nặng lúc sinh thường phải được theo dõi kỹ.

Trẻ nhỏ (6 tháng – 2 tuổi)

• Thường có sự tăng trưởng không ổn định, trẻ không tăng cân hoặc tăng cân rất  chậm.

• Chiều cao của trẻ không đạt mức chuẩn theo độ tuổi trong giai đoạn này.

• Xuất hiện các triệu chứng như khô mắt (thiếu vitamin A), hoặc có dấu hiệu của thiếu sắt (da nhợt nhạt, mệt mỏi).

• Trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, biểu hiện như cảm lạnh hoặc tiêu chảy nhiều lần.

Trẻ mẫu giáo (2 – 5 tuổi)

• Bé suy dinh dưỡng sẽ có cân nặng dưới chuẩn, không đạt được mức tăng trưởng bình thường.

• Thường xuyên biếng ăn, kén ăn và không có sự đa dạng trong chế độ ăn.

• Trẻ hay cảm thấy mệt mỏi, không có sức chơi đùa hoặc tham gia vào các hoạt động thể chất.

• Khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng vận động thô, như: chạy nhảy, leo trèo.

Trẻ suy dinh dưỡng trong giai đoạn này thường có cân nặng và chiều cao dưới chuẩn

Trẻ tiểu học (6 – 10 tuổi)

• Bé bị tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em thường sẽ có thể trạng gầy gò, chiều cao không phát triển đúng theo biểu đồ tăng trưởng.

• Trẻ có thể gặp khó khăn trong học tập, dễ cáu kỉnh, lo âu do thiếu hụt dinh dưỡng.

• Khả năng chú ý giảm, dễ phân tâm, không thể tập trung vào công việc học tập.

• Dễ mắc bệnh, thường xuyên bị cảm lạnh, viêm đường hô hấp hơn các bạn cùng trang lứa.

Bé bị suy dinh dưỡng trẻ em thường sẽ có thể trạng gầy gò

Trẻ dậy thì (11 – 18 tuổi)

• Không đạt được mức tăng trưởng lý tưởng trong giai đoạn dậy thì, có thể dẫn đến tình trạng thấp còi khi trưởng thành.

• Xuất hiện các triệu chứng mệt mỏi, chậm phục hồi sau hoạt động thể chất. Đây là một trong những dấu hiệu của việc thiếu sắt hoặc thiếu vitamin D.

• Trẻ có thể cảm thấy tự ti về hình thể, ảnh hưởng đến sự tự tin và giao tiếp xã hội.

• Có nguy cơ mắc bệnh mãn tính do chế độ ăn nghèo nàn hoặc không cân bằng trong giai đoạn phát triển nhanh của cơ thể.

Nguyên tắc chung phòng suy dinh dưỡng cho mọi độ tuổi

Việc áp dụng các nguyên tắc chung trong phòng ngừa suy dinh dưỡng trẻ em là rất cần thiết để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển tối ưu cho trẻ ở mọi độ tuổi. Vậy đâu sẽ là những điều kiện cần khi theo dõi và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng của trẻ.

Cân – đo chiều cao định kỳ

Cân nặng và chiều cao của các bé nên được phụ huynh ghi nhận thường xuyên, ít nhất là mỗi 3 tháng/lần. Điều này sẽ giúp đánh giá sự phát triển của trẻ, phát hiện sớm tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em kịp thời hơn. Ngoài ra, mẹ cũng nên sử dụng biểu đồ tăng trưởng để so sánh sự phát triển của con em theo các chuẩn quốc tế. Những chỉ số này sẽ giúp phụ huynh có thể xác định xem trẻ có đang ở trong khoảng phát triển bình thường hay không.

Ghi nhật ký bữa ăn trong 1 tuần

Ghi lại thực đơn ăn uống hàng ngày không chỉ giúp cha mẹ theo dõi lượng thức ăn trẻ tiêu thụ mà còn hỗ trợ nhận diện những loại thực phẩm trẻ thường xuyên ăn và những thực phẩm cần bổ sung cho nhu cầu phát triển của trẻ. Dựa vào nhật ký bữa ăn, cha mẹ có thể điều chỉnh chế độ ăn uống để đảm bảo trẻ sẽ nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết mỗi ngày. Từ đó ngăn ngừa suy dinh dưỡng trẻ em hiệu quả hơn.

Ăn đầy đủ nhóm chất

Các bậc phụ huynh cần đảm bảo chế độ ăn của trẻ bao gồm đầy đủ các nhóm thực phẩm như: carbohydrate, protein, chất béo, vitamin và khoáng chất. Ưu điểm này sẽ giúp cung cấp dinh dưỡng toàn diện cho sự phát triển của bé một cách tối ưu nhất. Ngoài ra, cha mẹ cũng hãy khuyến khích trẻ em không nên kén ăn, hãy dùng đa dạng nhiều loại thực phẩm đến từ các nhóm: rau củ, trái cây, thịt, cá, trứng, sữa và ngũ cốc để đảm bảo mọi vi chất dinh dưỡng cần thiết đều được bổ sung cho cơ thể.

Cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho trẻ thông qua thực phẩm

Hạn chế ép ăn – khuyến khích tự giác

Không ép trẻ ăn mà nên khuyến khích bé tự giác lựa chọn thực phẩm. Sự tự nguyện này sẽ giúp trẻ phát triển mối quan hệ tích cực với thực phẩm và hạn chế tình trạng biếng ăn hơn.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể giao cho trẻ một phần trách nhiệm trong việc chọn thực phẩm và tham gia vào quá trình chuẩn bị bữa ăn hằng ngày để làm tăng hứng thú ăn uống của trẻ.

Bổ sung sữa

Đối với trẻ nhỏ, sữa mẹ luôn là lựa chọn tốt nhất. Vì sữa mẹ chứa đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển và tăng trưởng của trẻ, đồng thời còn giúp củng cố hệ miễn dịch và giảm nguy cơ mắc bệnh ở bé.

Đối với trẻ từ 2 tuổi trở đi, việc bổ sung sữa dinh dưỡng trong khẩu phần ăn uống hằng ngày thật sự rất cần thiết để hỗ trợ cho sự phát triển toàn diện của bé. Sữa không chỉ cung cấp canxi và vitamin D giúp xương chắc khỏe mà còn cung cấp protein và các chất dinh dưỡng quan trọng khác, hỗ trợ cho sự phát triển trí não và tăng cường sức khỏe tổng thể. Do đó, việc duy trì thói quen uống sữa dinh dưỡng là rất cần thiết cho trẻ trong giai đoạn này, đặc biệt là những trẻ có nguy cơ suy dinh dưỡng. 

Nutifood GrowPLUS+ Suy Dinh Dưỡng sẽ là một ứng cử viên sáng giá, giúp cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu và hỗ trợ sự phát triển hoàn thiện của trẻ:

• Hỗ trợ bé hấp thu tốt, tăng cân hiệu quả: Sản phẩm có chứa chất béo MCT dễ hấp thu và chuyển hóa nhanh, kết hợp Sắt và Kẽm giúp hỗ trợ trẻ ăn ngon miệng, tiêu hóa tốt. Thành phần Lysin được bổ sung giúp cải thiện dinh dưỡng và cân nặng hiệu quả ở trẻ.

• Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Thành phần chất xơ hòa tan FOS, Inulin góp phần giúp hệ tiêu hóa khỏe, cải thiện hệ vi sinh đường ruột.

• Hỗ trợ đề kháng khỏe: Hệ Prebiotics kép 2'-FL HMO và FOS, Inulin kết hợp Sắt, Kẽm, Selen và Vitamin A, E, C hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ bé khỏe mạnh.

• Hỗ trợ phát triển chiều cao tốt: Canxi, Phốt pho, Kẽm cùng Vitamin D3 góp phần tăng cường khả năng hấp thu Canxi, hỗ trợ phát triển khung xương vững chắc, tăng chiều cao tối ưu.

• Hỗ trợ phát triển trí não: Với hàm lượng DHA cao cùng Cholin, Taurin giúp bé phát triển não bộ, tăng cường thị giác, cải thiện khả năng nhận thức và ghi nhớ.

Sữa Bột Nutifood GrowPLUS+ Suy Dinh Dưỡng

Cân nhắc thêm vi chất cho trẻ

Trong trường hợp trẻ không nhận đủ các vi chất thông qua chế độ ăn, các bậc phụ huynh có thể cân nhắc đến việc sử dụng những sản phẩm bổ sung như vitamin A, D, sắt và kẽm theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ. 

Tái khám dinh dưỡng định kỳ

Hãy định kỳ đưa trẻ đi khám dinh dưỡng để nhận được các đánh giá về tình trạng thực tế của trẻ, từ đó có được các biện pháp điều chỉnh hợp lý trong chế độ dinh dưỡng.

Việc tái khám dinh dưỡng định kỳ cũng sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường đối với sức khỏe trẻ. Từ đó cha mẹ có thể điều chỉnh lại chế độ dinh dưỡng kịp thời. Nhằm bảo đảm trẻ không chỉ phát triển về chiều cao và cân nặng mà còn phát triển toàn diện về trí tuệ và sức khỏe.

Việc nhận diện đúng và sớm các dấu hiệu suy dinh dưỡng trẻ em theo từng độ tuổi là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh về thể chất. Mỗi giai đoạn phát triển ở trẻ  đều có những chỉ số và biểu hiện riêng. Và khi cha mẹ nắm rõ được những dấu hiệu này, sẽ có thể chủ động hơn trong việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng cũng như đưa ra các biện pháp chăm sóc phù hợp cho con em. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển tối ưu trong những năm tháng đầu đời mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài sau này trong tương lai. 

>>>Có thể bạn quan tâm

• Trẻ biếng ăn - Nguyên nhân do đâu và cách khắc phục

• Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng, cần làm gì để khắc phục?

• Suy dinh dưỡng là gì: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Nguồn tham khảo:

Tâm Anh Hospital. (2024, August 17). Trẻ suy dinh dưỡng: Dấu hiệu, Nguyên nhân và Cách chẩn đoán https://tamanhhospital.vn/tre-suy-dinh-duong/

Vinmec. (2024, July 22). Cách phát hiện sớm trẻ suy dinh dưỡng https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cach-phat-hien-som-tre-bi-suy-dinh-duong-vi