Vi chất dinh dưỡng là những chất cơ thể cần với lượng nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển thể chất, trí tuệ và sức khỏe của trẻ. Thiếu vi chất dinh dưỡng có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng như còi xương, thiếu máu, suy giảm miễn dịch, ảnh hưởng lâu dài đến tương lai của bé. Việc nhận biết sớm dấu hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng giúp mẹ có giải pháp bổ sung kịp thời, đảm bảo bé phát triển toàn diện.

Vì sao cần nhận biết sớm dấu hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng?

Vi chất dinh dưỡng, bao gồm các vitamin (A, B, C, D, E…) và khoáng chất (sắt, kẽm, canxi, i-ốt…), tham gia vào hầu hết các quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Dù chỉ cần một lượng nhỏ, thiếu hụt vi chất có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ – giai đoạn cần phát triển vượt bậc về thể chất và trí não.

Nhận biết sớm dấu hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng giúp mẹ:

• Ngăn ngừa các bệnh lý nghiêm trọng: Thiếu sắt gây thiếu máu, thiếu vitamin A gây mù lòa, thiếu canxi dẫn đến còi xương.

• Hỗ trợ phát triển toàn diện: Đảm bảo bé tăng trưởng chiều cao, cân nặng, phát triển trí tuệ và tăng sức đề kháng.

• Tránh ảnh hưởng lâu dài: Thiếu vi chất kéo dài có thể gây chậm phát triển trí tuệ, suy dinh dưỡng, thấp còi.

Theo thống kê của Viện Dinh dưỡng, hơn 58% trẻ dưới 5 tuổi ở Việt Nam thiếu kẽm, 19.6% trẻ bị thiếu máu do thiếu sắt, và 9.5% trẻ thiếu vitamin A. Những con số này cho thấy tình trạng thiếu vi chất vẫn là vấn đề đáng lo ngại, ngay cả ở trẻ không suy dinh dưỡng. Vì vậy, mẹ cần quan sát và phát hiện sớm các dấu hiệu để can thiệp kịp thời.

Dấu hiệu phổ biến cảnh báo trẻ đang thiếu vi chất

Dấu hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng thường biểu hiện qua các thay đổi trong sinh hoạt, ngoại hình và sức khỏe của bé. Dưới đây là những biểu hiện cụ thể, giúp mẹ dễ dàng nhận biết:

Biếng ăn kéo dài – không hứng thú với bữa ăn

• Biểu hiện trẻ thiếu kẽm: Bé chán ăn, ăn không ngon miệng, không hứng thú với các món ăn, kể cả món yêu thích.

• Nguyên nhân: Thiếu kẽm làm giảm cảm giác ngon miệng, ảnh hưởng đến vị giác và tiêu hóa.

• Hậu quả: Bé ăn ít, thiếu hụt năng lượng và dưỡng chất, dẫn đến chậm tăng cân, suy dinh dưỡng.

Tóc rụng thành vành khăn, chậm mọc răng

• Biểu hiện trẻ thiếu kẽm, canxi, vitamin D: Tóc rụng thành vòng ở sau gáy (dấu hiệu “vành khăn”), móng tay dễ gãy, răng mọc chậm hoặc không đều.

• Nguyên nhân: Thiếu kẽm gây rối loạn quá trình phát triển tóc, thiếu canxi và vitamin D ảnh hưởng đến sự phát triển răng.

• Hậu quả: Bé có thể chậm phát triển thể chất, tóc yếu, dễ gãy rụng, răng không chắc khỏe.

Chậm tăng chiều cao, dễ đau chân về đêm

• Biểu hiện trẻ thiếu canxi, vitamin D: Bé chậm lớn, chiều cao không đạt chuẩn so với độ tuổi, hay quấy khóc, đau chân hoặc chuột rút về đêm.

• Nguyên nhân: Thiếu canxi và vitamin D làm giảm hấp thu khoáng chất, gây rối loạn quá trình khoáng hóa xương.

• Hậu quả: Bé có nguy cơ còi xương, chân vòng kiềng, biến dạng xương, ảnh hưởng đến vóc dáng sau này.

Chậm tăng cân, người gầy yếu

• Biểu hiện trẻ thiếu sắt, kẽm: Bé gầy gò, cân nặng không tăng hoặc tăng rất chậm, da nhợt nhạt, cơ bắp yếu.

• Nguyên nhân: Thiếu sắt gây thiếu máu, giảm vận chuyển oxy, thiếu kẽm làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng.

• Hậu quả: Bé mệt mỏi, thiếu năng lượng, dễ suy dinh dưỡng hoặc thấp còi.

Thường xuyên ốm vặt, tiêu chảy, viêm hô hấp

• Biểu hiện trẻ thiếu vitamin A, kẽm, sắt: Bé dễ mắc viêm mũi họng, tiêu chảy tái diễn, sức đề kháng kém, hay ốm vặt.

• Nguyên nhân: Thiếu vitamin A và kẽm làm suy giảm hệ miễn dịch, thiếu sắt ảnh hưởng đến khả năng chống nhiễm khuẩn.

• Hậu quả: Bé dễ mắc bệnh truyền nhiễm, chậm hồi phục, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Da khô, môi nứt, chảy máu chân răng

• Biểu hiện trẻ thiếu vitamin C, A, sắt: Da bé khô ráp, môi nứt nẻ, nướu răng sưng hoặc chảy máu, móng tay giòn.

• Nguyên nhân: Thiếu vitamin C gây yếu mạch máu, thiếu vitamin A làm da khô, thiếu sắt ảnh hưởng đến tái tạo tế bào.

• Hậu quả: Bé có nguy cơ nhiễm trùng da, nướu răng yếu, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sức khỏe.

Táo bón kéo dài – phân cứng – lười đi tiêu

• Biểu hiện trẻ thiếu kẽm, vitamin nhóm B: Bé đi tiêu khó, phân cứng, táo bón kéo dài, lười đi ngoài.

• Nguyên nhân: Thiếu kẽm và vitamin B làm rối loạn tiêu hóa, giảm nhu động ruột.

• Hậu quả: Bé khó chịu, đầy bụng, giảm hấp thu dưỡng chất, ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột.

Chậm nói, hay quên, kém tập trung

• Biểu hiện trẻ thiếu i-ốt, sắt, vitamin B: Bé chậm phát triển ngôn ngữ, khó tập trung, hay quên, phản xạ chậm.

• Nguyên nhân: Thiếu i-ốt và sắt ảnh hưởng đến phát triển trí não, thiếu vitamin B gây rối loạn thần kinh.

• Hậu quả: Bé có nguy cơ chậm phát triển trí tuệ, học tập kém, ảnh hưởng đến tương lai.

Bé mệt mỏi, da nhợt nhạt, dấu hiệu thiếu vi chất dinh dưỡng

Khi nào cần bổ sung vi chất dinh dưỡng cho bé?

Mẹ nên xem xét bổ sung vi chất dinh dưỡng cho bé khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường hoặc bé thuộc nhóm nguy cơ cao. Cụ thể:

• Bé có từ 2 dấu hiệu trở lên: Nếu bé xuất hiện các biểu hiện như biếng ăn, chậm lớn, ốm vặt, hoặc tóc rụng, mẹ nên đưa bé đi khám để kiểm tra vi chất.

• Chế độ ăn thiếu đa dạng: Bé không uống sữa, ít ăn rau xanh, trái cây, hoặc chỉ ăn một số loại thực phẩm nhất định, dễ dẫn đến thiếu hụt vitamin và khoáng chất.

• Môi trường sống hạn chế: Bé sống ở khu vực thiếu ánh nắng (dễ thiếu vitamin D), hoặc có tiền sử sinh non, nhẹ cân, làm tăng nguy cơ thiếu vi chất.

Để xác định chính xác bé thiếu chất gì, mẹ có thể đưa bé đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm máu, kiểm tra mức độ vi chất như sắt, kẽm, canxi, vitamin D… Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần cũng giúp phát hiện sớm tình trạng thiếu hụt, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

Cách bổ sung vi chất hiệu quả, an toàn

Bổ sung vi chất dinh dưỡng đúng cách giúp bé khắc phục tình trạng thiếu hụt, phát triển khỏe mạnh và toàn diện. Dưới đây là các giải pháp an toàn, hiệu quả:

Thực phẩm tự nhiên

Ưu tiên chế độ ăn đa dạng, bao gồm các nhóm thực phẩm giàu vi chất:

• Sắt: Thịt đỏ, gan, cá, rau xanh đậm (rau bina, bông cải xanh), các loại đậu.

• Kẽm: Hải sản, thịt, trứng, ngũ cốc nguyên hạt, hạt óc chó.

• Canxi: Sữa, phô mai, cải xanh, đậu phụ, cá hồi.

• Vitamin A: Cà rốt, bí đỏ, khoai lang, rau lá xanh.

• Vitamin C: Cam, kiwi, dâu tây, ớt chuông, bông cải xanh.

Mẹ nên thay đổi thực đơn thường xuyên, kết hợp 4 nhóm chất (tinh bột, đạm, chất béo, vitamin-khoáng chất) để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng.

Trái cây giàu vitamin

Trái cây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tự nhiên, dễ tiêu hóa, phù hợp với trẻ nhỏ:

• Cam, bưởi: Giàu vitamin C, tăng sức đề kháng.

• Chuối: Cung cấp kali, vitamin B6, hỗ trợ tiêu hóa và phát triển thần kinh.

• Kiwi, dâu tây: Bổ sung vitamin C, E, chống oxy hóa.

• Xoài, đu đủ: Giàu vitamin A, tốt cho mắt và da.

Mẹ có thể làm sinh tố, nước ép hoặc cắt lát trái cây để bé dễ ăn, kết hợp trong bữa sáng hoặc bữa phụ.

Ánh nắng sáng

Ánh nắng buổi sáng (trước 9h) là nguồn vitamin D tự nhiên, giúp bé hấp thu canxi tốt hơn, phát triển xương chắc khỏe.

• Thời gian: Cho bé tắm nắng 15-20 phút/ngày, 3-4 lần/tuần.

• Lưu ý: Tránh ánh nắng gắt (sau 10h), mặc quần áo mỏng, để lộ tay chân.

• Đối tượng cần chú ý: Bé sống ở thành phố, ít tiếp xúc ánh nắng hoặc có làn da sẫm màu dễ thiếu vitamin D hơn.

Sữa công thức giàu vi chất

Sữa công thức hoặc sữa dinh dưỡng là nguồn bổ sung vi chất hiệu quả, đặc biệt với bé biếng ăn hoặc có chế độ ăn thiếu đa dạng. Sữa cung cấp:

• Canxi, vitamin D: Hỗ trợ phát triển xương, răng.

• Sắt, kẽm: Tăng cường miễn dịch, cải thiện biếng ăn.

• Vitamin A, C, nhóm B: Hỗ trợ thị lực, tiêu hóa và phát triển trí não.

Mẹ nên chọn sữa phù hợp với độ tuổi của bé, ưu tiên các loại dễ tiêu hóa, hương vị thơm ngon để bé thích thú khi uống. Kết hợp sữa vào bữa sáng, bữa phụ hoặc trước khi đi ngủ để tối ưu hóa hấp thu.

Bữa ăn đa dạng với thịt, rau củ và sữa cho bé.

Sữa Nutifood GrowPLUS+ Vị Trái Cây được phát triển bởi các chuyên gia dinh dưỡng châu Âu, mang đến công thức độc đáo phù hợp với thể trạng và nhu cầu dinh dưỡng đặc thù của trẻ em cùng hương vị thơm ngon từ trái cây thật. Với những thành phần vượt trội, sản phẩm này giúp bé phát triển chiều cao, cân nặng và sức khỏe một cách toàn diện: 

• Nutifood GrowPLUS+ Vị Dâu Sữa sẽ bổ sung Lysin kết hợp hoạt chất Arginin và Kẽm để giúp bé ăn ngon miệng. Từ đó hỗ trợ bé tăng cân nhanh chóng hơn.

• Nutifood GrowPLUS+ Vị Chuối Sữa chứa tỷ lệ canxi và phốt-pho hợp lý, bên cạnh vitamin D3, K2 và Agrinin, tạo dựng nên nền tảng quan trọng giúp hỗ trợ phát triển chiều cao cho trẻ.

• Sản phẩm còn chứa Prebiotics kép 2’-FL HMO và FOS/Inulin giúp hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ đường tiêu hóa và giúp bé hấp thụ dưỡng chất tốt hơn.

Nutifood GrowPLUS+ Vị trái cây thơm ngon cho bé tha hồ lựa chọn

Dấu hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng như biếng ăn, chậm lớn, ốm vặt, tóc rụng là cảnh báo mẹ cần chú ý. Phát hiện sớm và bổ sung vi chất qua thực phẩm, trái cây, ánh nắng, hoặc sữa dinh dưỡng giúp bé phát triển khỏe mạnh, thông minh. Mẹ hãy đưa bé khám định kỳ và xây dựng chế độ ăn đa dạng để đảm bảo bé nhận đủ dưỡng chất cần thiết!

>>> Có thể bạn quan tâm:

• 10 Loại thực phẩm phát triển trí não cho trẻ vượt trội không nên bỏ lỡ

• Gợi ý những ý tưởng trang trí bữa ăn cho trẻ đẹp mắt và thu hút

• Lưu ý gì khi tập cho bé ăn rau củ quả mẹ bỉm không nên bỏ qua

Nguồn trích dẫn: 

Báo Sức khỏe & Đời sống. (2024, May 31). Dấu hiệu nhận biết trẻ bị thiếu vi chất dinh dưỡng. Báo Sức khỏe & Đời sống. https://suckhoedoisong.vn/dau-hieu-nhan-biet-tre-thieu-vi-chat-dinh-duong-169240529211409639.htm

Sở Y Tế Nghệ An. (2024, May 31). Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng. Sở Y Tế Nghệ An. https://yte.nghean.gov.vn/tin-chuyen-nganh/dau-hieu-nhan-biet-tre-thieu-vi-chat-dinh-duong-659288

ThS.BS Trần Tuấn Anh. (2019, May 12). 5 điều cần biết về thiếu vi chất ở trẻ em. Medlatec. https://medlatec.vn/tin-tuc/5-dieu-can-biet-ve-thieu-vi-chat-o-tre-em-s2-n10993

Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome. (2022, September 13). Thiếu vi chất dinh dưỡng: Nguyên nhân và cách phòng chống. Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome. https://nutrihome.vn/thieu-vi-chat-dinh-duong/

Vinmec. (2024, July 22). Các dấu hiệu của trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cac-dau-hieu-cua-tre-thieu-vi-chat-dinh-duong-vi

Vinmec. (2024, July 22). Trẻ có biểu hiện như thế nào thì kiểm tra xem có thiếu vi chất dinh dưỡng không? Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/tre-co-bieu-hien-nhu-the-nao-thi-kiem-tra-xem-co-thieu-vi-chat-dinh-duong-khong-vi

Cục Y tế dự phòng. Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng đến năm 2025. Cục Y tế dự phòng. https://vncdc.gov.vn/ke-hoach-hanh-dong-thuc-hien-chienluoc-quoc-gia-ve-dinh-duong-den-nam-2025-nd16965.html