Biểu đồ tăng trưởng là công cụ quan trọng giúp cha mẹ có thể theo dõi cân nặng chiều cao của trẻ cũng như quá trình trẻ phát triển một cách tổng quát. Và để đồng hành cùng quá trình phát triển đó, một chế độ dinh dưỡng hợp lý và cân đối cũng chính là yếu tố không thể thiếu. Vậy đâu là mối liên hệ giữa biểu đồ tăng trưởng của trẻ và chế độ dinh dưỡng? Cùng tìm hiểu ngay nhé!

Biểu đồ tăng trưởng chuẩn WHO là gì? Cách sử dụng đúng

Biểu đồ tăng trưởng của trẻ hay còn được gọi là bảng tăng trưởng theo WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) là một công cụ quan trọng để theo dõi và đánh giá tình trạng dinh dưỡng và sự phát triển của trẻ em. Biểu đồ sẽ cung cấp thông tin về chiều cao, cân nặng, và các chỉ số liên quan khác, giúp xác định xem trẻ có đang phát triển bình thường so với tiêu chuẩn của thế giới hay không.

Biểu đồ tăng trưởng gồm những chỉ số nào?

Biểu đồ tăng trưởng của trẻ thường bao gồm các chỉ số sau:

• Cân nặng theo tuổi: Đánh giá sự phát triển cân nặng của trẻ so với lứa tuổi.

• Chiều cao theo tuổi: Đánh giá sự phát triển chiều cao của trẻ so với lứa tuổi.

• Cân nặng theo chiều cao: Đánh giá tỷ lệ cân nặng so với chiều cao của trẻ, giúp phát hiện tình trạng thiếu cân hoặc béo phì.

• Chu vi đầu theo tuổi: Đánh giá sự phát triển của não và vòng đầu trẻ trong những năm tháng đầu đời (thường áp dụng cho trẻ dưới 2 tuổi).

Cách đọc biểu đồ tăng trưởng

Trục tung và trục hoành:

• Trục tung thể hiện các chỉ số như trọng lượng, chiều cao, và chu vi đầu.

• Trục hoành thể hiện tuổi của trẻ (tính bằng tháng hoặc năm, tùy vào biểu đồ cụ thể).

Đường percentiles (đường phần trăm):

• Những đường này thể hiện các mức phát triển khác nhau (thường là các mức 3rd, 15th, 50th, 85th, và 97th percentile).

• Trẻ em được đánh giá là phát triển bình thường nếu chỉ số của chúng nằm giữa khoảng 3rd và 85th percentile.

Đánh giá chỉ số:

• Nếu trẻ nằm dưới đường 3rd percentile: Có thể gặp tình trạng suy dinh dưỡng.

• Nếu trẻ nằm giữa 3rd và 15th percentile: Cần theo dõi và có thể cần can thiệp dinh dưỡng hoặc các biện pháp hỗ trợ khác.

• Nếu trẻ nằm giữa 15th và 85th percentile: Trẻ đang phát triển bình thường.

• Nếu trẻ trên 85th percentile: Có nguy cơ béo phì hoặc thừa cân, cần đánh giá thêm về chế độ ăn uống và hoạt động thể chất của trẻ.

Bảng chiều cao cân nặng của trẻ từ 0-18 tuổi chuẩn WHO mới nhất

Nhận biết tình trạng phát triển của trẻ từ biểu đồ

Biểu đồ tăng trưởng của trẻ sẽ giúp quý phụ huynh và các chuyên gia y tế đánh giá được tình trạng sức khỏe và sự phát triển của trẻ một cách rõ nét

Trẻ phát triển bình thường

Đặc điểm nhận biết:

• Số liệu thu được của trẻ nhỏ phát triển bình thường sẽ thuộc khoảng giữa 15th và 85th percentile trên biểu đồ tăng trưởng của trẻ.

• Trẻ tăng cân, tăng chiều cao và chu vi đầu đồng đều theo thời gian.

Ý nghĩa:

• Sự phát triển bình thường cho thấy trẻ đang được nhận đủ dinh dưỡng và phát triển theo đúng tiêu chuẩn.

• Trẻ có khả năng phát triển tốt về mặt thể chất và tinh thần, dễ thích ứng với môi trường học tập và xã hội tốt.

Hành động khuyến nghị:

• Tiếp tục duy trì chế độ dinh dưỡng giúp trẻ phát triển toàn diện.

• Khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động thể chất và phát triển kỹ năng xã hội.

Trẻ tăng trưởng chậm

Đặc điểm nhận biết:

• Tình trạng các bé tăng trưởng chậm thường nằm dưới đường 15th percentile trong biểu đồ tăng trưởng của trẻ, đặc biệt là dưới 3rd percentile.

• Mức độ tăng cân và chiều cao không đạt yêu cầu theo độ tuổi.

Nguyên nhân:

• Có thể do chế độ ăn uống không đủ dinh dưỡng, bệnh lý mãn tính, hoặc sự di truyền ảnh hưởng đến quá trình phát triển.

• Tâm lý xã hội, điều kiện sống hoặc áp lực từ môi trường xung quanh cũng có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ.

Hành động khuyến nghị:

• Cần phải được theo dõi và nhận đánh giá thêm từ chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ có chuyên môn

• Cha mẹ nên tìm hiểu về nguyên nhân cơ bản sớm và thực hiện các biện pháp can thiệp, điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt kịp thời.

Trẻ thừa cân hoặc tăng trưởng nhanh bất thường

Đặc điểm nhận biết:

• Khi tham khảo biểu đồ tăng trưởng của trẻ, tình trạng các bé nằm trên đường 85th percentile, đặc biệt là 97th percentile trong chỉ số cân nặng theo tuổi sẽ thuộc dạng trẻ thừa cân hoặc tăng trưởng nhanh bất thường.

• Sự gia tăng đột ngột cân nặng hoặc chiều cao chỉ trong một thời gian ngắn có thể nhận thấy bằng mắt thường cũng là đặc điểm nhận dạng tình trạng thừa cân hoặc béo phì ở bé.

Nguyên nhân:

• Có thể liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh ( thường xuyên dùng thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều đường và chất béo)

• Trẻ thiếu hoạt động thể chất.

• Cũng có thể do yếu tố di truyền.

Hành động khuyến nghị:

• Đánh giá lại nghiêm chỉnh chế độ dinh dưỡng và hoạt động thể chất của trẻ.

• Xây dựng kế hoạch dinh dưỡng hợp lý và khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể thao để duy trì cân nặng hợp lý.

• Nhận tư vấn từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nếu cần thiết để có các biện pháp can thiệp phù hợp và an toàn.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp theo từng tình trạng tăng trưởng

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý là điều cần thiết để đảm bảo trẻ sẽ phát triển sức khỏe toàn diện. Nhưng cũng tùy thuộc vào từng tình trạng phát triển của trẻ mà các bậc phụ huynh sẽ điều chỉnh chế độ dinh dưỡng sao cho phù hợp.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp theo từng tình trạng tăng trưởng

Bé thiếu cân, chậm lớn

• Tăng năng lượng mỗi bữa ăn: Bổ sung các thực phẩm chứa nhiều năng lượng như phô mai, sữa béo, các loại dầu lành mạnh (dầu ô liu, dầu hạt lanh). Những thực phẩm này sẽ cung cấp lượng calo cao và các chất dinh dưỡng cần thiết mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bé.

• Tăng cường đạm chất lượng cao: Đạm là thành phần thiết yếu giúp cơ thể trẻ phát triển mô và tế bào. Đạm không chỉ giúp trẻ phát triển cân nặng mà còn hỗ trợ việc xây dựng cơ bắp, tăng cường sức đề kháng. Do đó, cha mẹ nên lựa chọn các loại thực phẩm giàu đạm như trứng, cá, thịt nạc và đậu hũ để bổ sung vào khẩu phần ăn hàng ngày của bé.

Khuyến nghị:

• Theo dõi sự tăng trưởng của trẻ và điều chỉnh lượng thực phẩm theo nhu cầu năng lượng của từng bé. Đồng thời, cha mẹ cũng nên cho con đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra tình trạng dinh dưỡng.

• Cung cấp thức ăn thường xuyên và tạo không gian ăn uống thoải mái để trẻ có hứng thú hơn với việc ăn uống. Từ đó nạp được tối ưu dưỡng chất hơn trong mỗi bữa ăn.

Bé thấp còi, chậm tăng chiều cao

Bổ sung thực phẩm giàu Canxi – D3 – K2 – Arginine – Lysine:

• Canxi và Vitamin D là những thành phần rất quan trọng cho sự hình thành xương và phát triển chiều cao ở trẻ. Các thực phẩm như sữa, các loại hạt, hải sản và rau củ có màu xanh đậm sẽ là nguồn cung cấp canxi rất phong phú.

• Arginine và Lysine cũng là các axit amin cần thiết cho sự tăng trưởng, có thể tìm thấy trong các thực phẩm như thịt, sữa, sản phẩm từ đậu, và các loại hạt.

Xây dựng thực đơn mỗi ngày có bữa ăn phụ:

• Tích cực lên kế hoạch cho các bữa phụ với thực phẩm giàu dinh dưỡng như sữa, trái cây (chuối, táo) và yến mạch. Các bữa phụ này không chỉ giúp cung cấp năng lượng mà còn bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ.

• Trứng cũng là một lựa chọn tuyệt vời cho bữa phụ của bé trong ngày, vì chứa nhiều protein và chất béo lành mạnh.

Thói quen và lối sống:

• Tắm nắng vào mỗi sáng sẽ giúp cơ thể trẻ tổng hợp vitamin D, cần thiết cho sự hấp thu canxi. Nên đảm bảo trẻ có khoảng 15-30 phút tắm nắng mỗi ngày trong khung giờ 8-9 giờ sáng.

• Giấc ngủ cũng rất quan trọng để hormone tăng trưởng được sản xuất nhiều hơn. Do đó, cha mẹ nen đảm bảo trẻ được ngủ đúng giờ và đủ giấc để hỗ trợ sự phát triển chiều cao.

Đối với các bé thuộc tình trạng thiếu cân, thấp còi và chậm tăng chiều cao, ngoài việc chuẩn bị một thực đơn cho bé chậm lớn với chế độ ăn uống khoa học và chuẩn chỉnh. Thì quyết định bổ sung sữa dinh dưỡng vào chế độ ăn uống hàng ngày là cực kỳ quan trọng. Những dưỡng chất cần thiết có trong sữa sẽ hỗ trợ quá trình tăng trưởng chiều cao, tăng cường sức đề kháng và thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh của cơ thể trẻ vượt trội hơn. Chưa hết, với hương vị thơm ngon, sữa dinh dưỡng cũng sẽ là lựa chọn hấp dẫn cho bé, giúp các bậc phụ huynh dễ dàng hơn trong việc khuyến khích trẻ tiêu thụ đầy đủ calo và dưỡng chất. 

Nếu ba mẹ đang băn khoăn về một loại sữa phù hợp cho trẻ thì hãy cân nhắc sữa GrowPLUS+ Vị Trái Cây. Đây là dòng sữa mới ra mắt của nhà Nutifood được nghiên cứu bởi các chuyên gia dinh dưỡng đến từ châu Âu, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng và sự phát triển của trẻ em.

Sản phẩm không chỉ chứa hàm lượng kẽm phù hợp, giúp trẻ tăng cân tốt mà còn được bổ sung thêm vị dâu và chuối thơm ngon, dễ uống.

• Nutifood GrowPLUS+ Vị Dâu Sữa sẽ bổ sung Lysin kết hợp hoạt chất Arginin và Kẽm để giúp bé ăn ngon miệng. Từ đó hỗ trợ bé tăng cân nhanh chóng hơn.

• Nutifood GrowPLUS+ Vị Chuối Sữa chứa tỷ lệ canxi và phốt-pho hợp lý, bên cạnh vitamin D3, K2 và Agrinin, tạo dựng nên nền tảng quan trọng cho trẻ phát triển và cao lớn vượt trội hơn.

• Sản phẩm còn chứa Prebiotics kép 2’-FL HMO và FOS/Inulin giúp hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ đường tiêu hóa và giúp bé hấp thụ dưỡng chất tốt hơn.

Nutifood GrowPLUS+ Vị Trái Cây giúp bổ sung kẽm cho trẻ

Bé tăng cân nhanh, có dấu hiệu thừa cân

Giảm tinh bột nhanh hấp thu:

• Trẻ thuộc nhóm này cần hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều tinh bột nhanh như bánh, kẹo, thức ăn nhanh. Vì những loại thực phẩm này thường chứa nhiều đường và calo nhưng ít giá trị dinh dưỡng.

• Tìm cách thay thế bằng các món ăn lành mạnh hơn như ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu hay snack tự làm tại nhà.

Tăng rau củ, chất xơ, đạm nạc, trái cây ít ngọt:

• Khuyến khích trẻ ăn nhiều rau củ và thực phẩm chứa chất xơ sẽ giúp trẻ duy trì cảm giác no lâu hơn và đồng thời hỗ trợ tiêu hóa tốt. Các loại đạm nạc như ức gà, cá, đậu cũng cần được đưa vào chế độ ăn uống thường xuyên hơn cho bé.

• Trái cây ít ngọt sẽ là những lựa chọn lý tưởng, vì cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết mà không khiến trẻ tăng cân nhanh.

Vận động 30–45 phút mỗi ngày:

• Cha mẹ nên khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động thể chất như chơi thể thao, tham gia các trò chơi ngoài trời, bơi lội, đạp xe,.... Điều này không chỉ giúp trẻ kiểm soát cân nặng mà còn phát triển sức khỏe tổng thể ở bé một cách tích cực.

• Kết hợp các hoạt động vận động với chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ là phương án thông minh để giúp trẻ duy trì cân nặng khỏe mạnh và phát triển toàn diện hơn.

Bằng cách kết hợp giữa quá trình theo dõi biểu đồ tăng trưởng của trẻ và xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, cha mẹ sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh của con em mình. Hãy xem sự chăm sóc dinh dưỡng và sự phát triển của trẻ là một cuộc đồng hành, nơi mà mỗi bữa ăn và mỗi chỉ số tăng trưởng đều sẽ góp phần vào tương lai tươi sáng của các bạn nhỏ.

>>> Có thể bạn quan tâm 

• 10 Loại thực phẩm phát triển trí não cho trẻ vượt trội không nên bỏ lỡ

• Những loại thực phẩm dinh dưỡng dành cho trẻ nhỏ mà bạn nên biết

Nguồn trích dẫn

Long Châu. (2023, February 11). Biểu đồ tăng trưởng của trẻ, hướng dẫn theo dõi và những yếu tố ảnh hưởng. Long Châu. https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/bieu-do-tang-truong-cua-tre-huong-dan-theo-doi-va-nhung-yeu-to-anh-huong-70012.html

Mustela. Cách Theo Dõi Biểu Đồ Tăng Trưởng Của Bé. Mustela. https://mustelavietnam.com/blogs/su-phat-trien-cua-tre/cach-theo-doi-bieu-do-tang-truong-cua-be?srsltid=AfmBOorFaz11v0wQJQ1N6uFcuypbtDzgORrZ-ZUbWk5mgbOjX-L9qFgV

Viện Dinh Dưỡng. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG BIỂU ĐỒ TĂNG TRƯỞNG TRẺ EM HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG BIỂU ĐỒ TĂNG TRƯỞNG TRẺ E. Viện Dinh Dưỡng. https://viendinhduong.vn/FileUpload/Documents/TL%20PEM/HuongdansudungBDTT_MTBT.pdf

Vinmec. (2024, July 22). Biểu đồ tăng trưởng và cân nặng trung bình cho trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/bieu-do-tang-truong-va-can-nang-trung-binh-cho-tre-so-sinh-tre-moi-biet-di-vi