Biếng ăn tâm lý là tình trạng không còn quá xa lạ với nhiều bậc phụ huynh hiện nay. Khác với biếng ăn do bệnh lý hay thể chất, bé biếng ăn tâm lý thường bắt nguồn từ thói quen, cảm xúc hoặc môi trường xung quanh trẻ. Nếu không nhận diện và can thiệp sớm, tình trạng này có thể kéo dài và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.
Biếng ăn tâm lý là gì? Nguyên nhân hình thành
Biếng ăn tâm lý là tình trạng trẻ không chịu ăn hoặc ăn rất ít, bắt nguồn từ yếu tố tâm lý như sợ hãi, lo âu, áp lực hoặc những trải nghiệm tiêu cực liên quan đến việc ăn uống thay vì cơ thể mệt mỏi hay ốm bệnh. Trẻ có thể vẫn khỏe mạnh, chơi ngoan, ngủ ngon nhưng lại liên tục từ chối thức ăn hoặc có phản ứng tiêu cực mỗi khi đến bữa.
Trẻ biếng ăn tâm lý thường tỏ thái độ khó chịu hoặc liên tục che miệng khi được đút ăn
Nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn thường đến từ:
-
Áp lực từ người lớn: Ép ăn, dọa nạt, so sánh hoặc khen thưởng quá mức khiến trẻ cảm thấy bị kiểm soát và mất hứng thú ăn uống.
-
Trải nghiệm tiêu cực: Trẻ từng bị nôn, sặc, đau bụng khi ăn một món nào đó và từ đó sợ ăn.
-
Môi trường ăn uống thiếu lành mạnh: Bữa ăn kém hấp dẫn, thiếu tương tác hoặc thường xuyên xem TV, điện thoại khiến trẻ lệ thuộc vào thiết bị số thì mới chịu ăn.
-
Thói quen sinh hoạt không đồng nhất: Ăn uống không đúng giờ, ăn vặt nhiều, ngủ thất thường… làm rối loạn cảm giác đói – no ở trẻ.
-
Thay đổi môi trường: Chuyển nhà, đi học mầm non, thay người chăm sóc… là những thay đổi lớn có thể khiến bé bị stress và ảnh hưởng đến thói quen ăn uống.
5 Dấu hiệu nhận biết trẻ biếng ăn tâm lý mà ba mẹ nên lưu ý
Không phải lúc nào trẻ biếng ăn cũng bắt nguồn từ sức khỏe. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng giúp phụ huynh nhận biết trẻ đang gặp vấn đề tâm lý trong ăn uống:
Gào khóc, né tránh, giãy nảy khi đến bữa ăn
Một trong những dấu hiệu đầu tiên của biếng ăn tâm lý là khi trẻ thể hiện phản ứng mạnh với bữa ăn như gào khóc, né tránh hoặc thậm chí giãy nảy mỗi khi đến giờ ăn. Những phản ứng này không phải do trẻ không đói, mà là dấu hiệu bé đang căng thẳng tâm lý liên quan đến ăn uống. Khi trẻ không muốn ăn, có thể do chúng cảm thấy sợ hãi hoặc bị ép buộc trong những bữa ăn trước đó, dẫn đến tâm lý không muốn ăn trong những lần tiếp theo.
Ngậm lâu, nhè, nôn khi ăn
Trẻ biếng ăn tâm lý cũng có thể có thói quen ngậm thức ăn lâu trong miệng, nhè thức ăn hoặc thậm chí là nôn khi ăn. Dấu hiệu này thể hiện rõ rằng bé không muốn ăn và có thể cảm thấy căng thẳng, khó chịu khi phải đối mặt với các món ăn. Thói quen này không chỉ là sự phản kháng đối với thức ăn mà còn là cách trẻ biểu hiện sự bất mãn do bị ép ăn hoặc không thích những món ăn này.
Trẻ biếng ăn tâm lý có xu hướng ngậm thức ăn lâu, không chịu ăn
Chỉ chịu ăn khi xem TV, chơi điện thoại
Trong những trường hợp biếng ăn tâm lý, trẻ chỉ chịu ăn khi có sự can thiệp từ các yếu tố bên ngoài như xem TV hoặc chơi điện thoại. Dấu hiệu này phản ánh rằng bé chỉ ăn khi được phân tán sự chú ý vào một hoạt động khác thay vì tập trung vào bữa ăn. Mặc dù đây là cách tạm thời giúp bé ăn được nhưng về lâu dài sẽ khiến thói quen ăn uống của trẻ thay đổi, lại không thể cải thiện tình trạng biếng ăn.
Trẻ biếng ăn có thói quen đòi xem TV, chơi điện thoại thì mới chịu ăn
Chỉ ăn vài món cố định trong thời gian dài
Một dấu hiệu khác của biếng ăn tâm lý là khi trẻ chỉ ăn một vài món cố định trong khoảng thời gian dài. Bé sẽ thể hiện sự không hứng thú hoặc từ chối các món ăn khác ngoài những món bé yêu thích, dẫn đến thiếu cân bằng dinh dưỡng và gây ra các vấn đề sức khỏe khác.
Ăn rất ít, nhưng vẫn chơi – ngủ bình thường
Trẻ biếng ăn tâm lý có thể ăn rất ít trong suốt bữa ăn, nhưng lại không có dấu hiệu mệt mỏi hay suy nhược cơ thể. Bé vẫn chơi đùa bình thường, ngủ ngon giấc và không có biểu hiện bệnh lý rõ ràng. Tình trạng này khiến nhiều bậc phụ huynh chủ quan không nhận ra rằng việc ăn ít gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ về lâu dài. Thực tế, thiếu hụt dinh dưỡng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển trí tuệ của bé.
Giải pháp cải thiện biếng ăn tâm lý khoa học và bền vững
Việc cải thiện biếng ăn tâm lý không thể “một sớm một chiều” mà cần thời gian, sự kiên nhẫn và phối hợp đồng bộ từ ba mẹ, người chăm sóc và chuyên gia nếu cần thiết. Vậy làm gì khi trẻ biếng ăn tâm lý? Dưới đây là 6 bước ba mẹ có thể áp dụng:
Bước 1: Thiết lập lại môi trường ăn uống tích cực
Tạo cho bé không gian ăn uống thoải mái, không áp lực, không có tiếng la mắng hay thúc ép. Bố mẹ nên đồng hành ăn cùng bé, trò chuyện nhẹ nhàng, khuyến khích thay vì ép buộc.
Ba mẹ nên cho bé ngồi ở bàn ăn cố định, tránh vừa ăn vừa chơi, xem tivi hay sử dụng điện thoại.
Bước 2: Xây dựng khung giờ ăn uống đều đặn – đúng thời điểm
Một ngày nên có 3 bữa chính và 2 bữa phụ với khung giờ cố định. Khi đến giờ ăn, bé sẽ cảm nhận được nhịp sinh học và dần hình thành cảm giác đói tự nhiên. Hạn chế ăn vặt không kiểm soát, đặc biệt là trước bữa ăn chính.
Bước 3: Không ép ăn – Cho bé quyền lựa chọn
Ba mẹ hãy để bé được tự do chọn món ăn từ vài gợi ý ba mẹ đưa ra, việc này giúp bé cảm thấy mình được tôn trọng, chủ động hơn trong việc ăn uống. Đừng biến bữa ăn thành “cuộc chiến” mà hãy giúp trẻ coi đó là một hoạt động vui vẻ, nhẹ nhàng.
Bước 4: Ứng dụng liệu pháp hành vi
Liệu pháp hành vi là phương pháp được khuyến nghị bởi nhiều chuyên gia, giúp trẻ thay đổi dần hành vi tiêu cực khi ăn bằng cách:
-
Khen ngợi và khuyến khích khi bé ăn thử món mới, dù chỉ là một thìa nhỏ.
-
Ghi nhận sự tiến bộ mỗi ngày thay vì tập trung vào sai sót.
-
Tạo bảng theo dõi điểm thưởng để bé thấy rõ quá trình cố gắng của mình.
Bước 5: Hỗ trợ dinh dưỡng thông minh
Song song với việc điều chỉnh hành vi ăn uống, ba mẹ cũng cần chú ý bổ sung đầy đủ vi chất dinh dưỡng để tránh nguy cơ suy dinh dưỡng do biếng ăn kéo dài. Việc lựa chọn đúng sản phẩm hỗ trợ là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tình trạng này hiệu quả.
Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn chính là giải pháp dinh dưỡng hợp lý trong giai đoạn này. Với công thức chuyên biệt hỗ trợ trẻ biếng ăn, sản phẩm không chỉ giúp bổ sung dưỡng chất thiết yếu mà còn hỗ trợ kích thích vị giác, cải thiện khẩu vị của trẻ mỗi ngày. GrowPLUS+ Biếng Ăn được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng Nutifood Thụy Điển (NNRIS), đảm bảo phù hợp với nhu cầu tăng trưởng và thể trạng của trẻ em.
-
Hỗ trợ kích thích ngon miệng: Thành phần Lysine, Vitamin nhóm B, Sắt và Kẽm hỗ trợ kích thích trẻ ăn ngon miệng, góp phần cải thiện tình trạng biếng ăn.
-
Hỗ trợ tăng cân: Lysine kết hợp Sắt, Kẽm giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng dinh dưỡng do biếng ăn ở trẻ, giúp trẻ tăng cân hiệu quả.
-
Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: Hệ Prebiotic kép 2’-FL HMO(2) và FOS/ Inulin kết hợp Selen và một số Vitamin A, E, C giúp hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ trẻ khỏe mạnh.
-
Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Chất xơ hòa tan FOS, Inulin cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.
-
Hỗ trợ tăng chiều cao tối ưu: Vitamin D3, Calci và Kẽm giúp xương chắc khỏe, hỗ trợ phát triển chiều cao.
.png)
Sữa Nutifood GrowPLUS+ Biếng Ăn cải thiện tình trạng bé biếng ăn
Bước 6: Theo dõi tiến triển mỗi tuần
Ba mẹ nên lập bảng theo dõi hành vi và cân nặng để đánh giá hiệu quả của các biện pháp. Nếu sau 2–4 tuần không có cải thiện rõ rệt, ba mẹ nên đưa bé đi khám dinh dưỡng hoặc gặp chuyên gia tâm lý để có hướng can thiệp chuyên sâu.
Biếng ăn tâm lý là vấn đề không hiếm gặp ở trẻ nhỏ nhưng hoàn toàn có thể cải thiện nếu được can thiệp đúng cách và kịp thời. Bé không chỉ cần một chiếc bụng no mà còn cần tinh thần thoải mái khi bước vào bàn ăn. Vì thế, ba mẹ nên là người đồng hành, thấu hiểu và hướng dẫn con vượt qua giai đoạn này với sự kiên nhẫn, yêu thương và phương pháp hỗ trợ khoa học.
Nguồn tham khảo:
Vinmec. (2024, July 22). Cách khắc phục biếng ăn tâm lý ở trẻ. Vinmec.
https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/cach-khac-phuc-bieng-tam-ly-o-tre-vi
Nhà thuốc Long Châu. (2024, May 24). Biếng ăn tâm lý ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục. Nhà thuốc Long Châu.
