Gene chiều cao là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển vóc dáng của bé, nhưng nó không phải là tất cả. Với chế độ dinh dưỡng khoa học, mẹ có thể giúp bé tối ưu hóa tiềm năng chiều cao, đặc biệt trong những giai đoạn vàng như 1.000 ngày đầu đời và tiền dậy thì. Bài viết này sẽ giải thích rõ về gene chiều cao, vai trò của dinh dưỡng, và cung cấp thực đơn 7 ngày với các món giàu dưỡng chất, giúp bé cao lớn, khỏe mạnh, và tự tin hơn dù có bé tăng chiều cao chậm hay trẻ thấp lùn hơn bạn bè.

Hiểu đúng về “gene chiều cao” và giới hạn phát triển

Theo dõi chiều cao giúp nhận biết trẻ kém phát triển chiều cao sớm.

Gene chiều cao đóng vai trò nhất định trong việc quyết định vóc dáng của bé, nhưng không phải là yếu tố duy nhất. Dưới đây là những thông tin quan trọng, giúp mẹ hiểu rõ về gene chiều cao và những giới hạn phát triển:

Gene chiều cao là gì?

Gene chiều cao là tập hợp các gen di truyền từ bố mẹ, ảnh hưởng đến sự phát triển xương và chiều cao. Ví dụ, gen FGFR3 liên quan đến tăng trưởng sụn, gen GH1 hỗ trợ hormone tăng trưởng.

Theo nhà sinh học phân tử Chao-Qiang Lai từ Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng Con người về Lão hóa Jean Mayer USDA tại Đại học Tufts, khoảng 60 đến 80% sự khác biệt về chiều cao giữa các cá nhân được quyết định bởi yếu tố di truyền, trong khi 20 đến 40% chịu ảnh hưởng từ các yếu tố môi trường, chủ yếu là dinh dưỡng.

Tầm quan trọng của gene chiều cao

Gene đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tiềm năng chiều cao của trẻ, với mức dao động nhất định từ cận dưới đến cận trên tùy theo di truyền từ bố mẹ (ví dụ: khoảng 1m60–1m77). 

Tuy nhiên, gene không phải là yếu tố duy nhất quyết định chiều cao. Một bé có gen “cao” nhưng thiếu dinh dưỡng hoặc ít vận động vẫn có thể không đạt được chiều cao tối ưu. Ngược lại, trẻ có nền tảng di truyền trung bình nhưng được chăm sóc tốt, ăn uống đầy đủ và vận động đều đặn vẫn có thể phát triển vượt mong đợi.

Nhận biết trẻ kém phát triển chiều cao

Bé chậm tăng chiều cao có thể được nhận biết qua các dấu hiệu như: không đạt mốc chiều cao theo tuổi (ví dụ, 1 tuổi khoảng 75cm, 2 tuổi tăng thêm khoảng 10cm), thấp lùn hơn so với bạn bè cùng tuổi hoặc không tăng chiều cao liên tục trong 3 tháng. Nguyên nhân phổ biến của tình trạng này thường là do thiếu hụt hormone tăng trưởng hoặc suy dinh dưỡng kéo dài, khiến quá trình phát triển thể chất của bé bị ảnh hưởng.

Giới hạn phát triển chiều cao

• Giai đoạn vàng: 1.000 ngày đầu đời (tăng 25cm năm đầu, 10–12cm/năm đến 3 tuổi) và tiền dậy thì/dậy thì (tăng 10–15cm/năm). Sau dậy thì, sụn xương đóng lại, chiều cao hầu như không tăng.

• Ảnh hưởng của yếu tố khác: Thiếu dinh dưỡng hoặc giấc ngủ (22h–1h sáng tiết hormone tăng trưởng) làm giảm tiềm năng chiều cao, dù gen tốt. 

Dinh dưỡng đúng – Chìa khóa kích hoạt tiềm năng chiều cao

Dinh dưỡng chiếm 32% trong việc phát triển chiều cao, là yếu tố mẹ có thể chủ động can thiệp để đánh thức gene chiều cao. Dưới đây là các khía cạnh quan trọng của dinh dưỡng, từ vi chất cần thiết, tỷ lệ bữa ăn, thực phẩm ưu tiên, đến bữa phụ thông minh, giúp bé cao đều mỗi ngày.

Nhóm vi chất không thể thiếu cho xương phát triển

Để xương bé chắc khỏe và dài ra, mẹ cần đảm bảo bổ sung đầy đủ các vi chất sau, đặc biệt khi trẻ thiếu vi chất tăng trưởng:

• Canxi: Xây dựng cấu trúc xương, tăng mật độ xương. Có trong sữa, tôm, cua, rau xanh.

• Vitamin D3: Hỗ trợ hấp thu canxi từ ruột vào máu. Có trong cá hồi, lòng đỏ trứng, ánh nắng sáng.

• Vitamin K2: Gắn canxi vào xương, ngăn lắng đọng ở mạch máu. Có trong rau xanh, phô mai, đậu nành lên men.

• Kẽm: Thúc đẩy tăng trưởng tế bào xương. Có trong thịt bò, hàu, ngũ cốc.

• Protein: Hình thành mô xương và cơ. Có trong thịt, cá, trứng, đậu phụ.

Tỷ lệ vàng trong bữa ăn giúp bé cao đều mỗi ngày

Một bữa ăn cân đối giúp bé hấp thu tối đa vi chất, kích thích gene chiều cao. Tỷ lệ vàng cho bé trong độ tuổi từ 1–6 tuổi:

• Tinh bột (40–50%): Tinh bột là nguồn năng lượng chính, cung cấp calo để bé vận động và tăng trưởng. Các loại thực phẩm giàu tinh bột như gạo, khoai lang, khoai tây, yến mạch hoặc bánh mì nguyên cám giúp duy trì năng lượng ổn định và hỗ trợ quá trình trao đổi chất.

• Protein (20–30%): Protein đóng vai trò thiết yếu trong việc xây dựng và phát triển mô xương, cơ bắp, đồng thời hỗ trợ sản sinh hormone tăng trưởng. Các nguồn protein chất lượng cao bao gồm thịt gà, cá, trứng, sữa, đậu phụ hoặc các loại đậu. Đảm bảo đa dạng nguồn protein để bé nhận được đầy đủ axit amin cần thiết.

• Chất béo (20–25%): Chất béo lành mạnh hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu như vitamin D, cần thiết cho sự phát triển xương. Ưu tiên các loại chất béo tốt như dầu oliu, dầu mè, mỡ cá hoặc bơ thực vật. Chất béo cũng cung cấp năng lượng cô đặc, giúp bé duy trì sức khỏe tổng thể.

• Rau củ, trái cây (20–25%): Rau củ và trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ, hỗ trợ quá trình trao đổi chất và tăng cường sức khỏe xương. Các loại như cà rốt, bí đỏ, bông cải xanh, chuối, táo hoặc dâu tây không chỉ giàu dưỡng chất mà còn tạo màu sắc hấp dẫn, kích thích bé ăn ngon miệng hơn.

Mẹo thực hiện: Chia 4–5 bữa/ngày (3 chính, 1–2 phụ), đảm bảo đa dạng thực phẩm, tránh ăn quá nhiều đồ ngọt gây trẻ thấp lùn hơn bạn bè do béo phì hoặc cản trở hấp thu canxi.

Bữa phụ thông minh hỗ trợ chiều cao mà không gây no ảo

Bữa phụ đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung vi chất cần thiết, hỗ trợ quá trình phát triển chiều cao theo tiềm năng di truyền mà không làm bé quá no, tránh ảnh hưởng đến chất lượng bữa ăn chính. Đây là giải pháp hiệu quả giúp cân bằng dinh dưỡng trong ngày, đặc biệt với những bé biếng ăn hoặc ăn không đủ trong các bữa chính.

• Gợi ý bữa phụ:

  • Sữa chua trái cây: Sữa chua trộn với trái cây cắt nhỏ như chuối hoặc dâu, giàu canxi, vitamin C và chất xơ, giúp hỗ trợ xương chắc khỏe.

  • Sinh tố bơ: Xay bơ với sữa tươi và một chút đường, cung cấp chất béo lành mạnh, vitamin D và năng lượng để tăng trưởng.

  • Bánh quy nguyên cám: Kết hợp bánh quy nguyên cám với một ly sữa, bổ sung canxi, tinh bột phức hợp và năng lượng bền vững cho bé. 

Bữa phụ thông minh giúp bé bổ sung vi chất, hỗ trợ gene chiều cao.

Để hỗ trợ bé phát triển về chiều cao, cân nặng và sức khỏe, mẹ có thể bổ sung sữa Nutifood GrowPLUS+ Vị Chuối Sữa – một trong những sản phẩm mới ra mắt của nhà Nutifood, vừa bổ dưỡng vừa thơm ngon. Được phát triển từ dòng sữa công thức đầy dinh dưỡng, nay bổ sung thêm vị chuối thơm ngon, dễ uống, giúp bé yêu thích hơn mỗi ngày.

• Cung cấp tỷ lệ Canxi: Phốt-pho theo khuyến nghị của châu Âu, hỗ trợ xây dựng hệ xương vững chắc. Cùng với Vitamin D3, K2 và Arginine, giúp canxi được vận chuyển hiệu quả vào xương, hỗ trợ phát triển chiều cao của bé, đồng thời hỗ trợ xương chắc khỏe, dẻo dai.

• Chứa Lysine, Sắt, Kẽm kích thích ăn ngon, hỗ trợ bé hấp thu dưỡng chất tốt hơn.

• Ngoài ra, DHA, Cholin, I-ốt hỗ trợ tư duy nhạy bén, giúp bé thông minh, lanh lợi.

• Không thể thiếu bộ 3 dưỡng chất 2’-FL HMO, FOS và Inulin góp phần tăng cường lợi khuẩn đường ruột, hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

Nutifood GrowPLUS+ Vị Chuối sữa – Hỗ trợ bé tăng chiều cao, cân nặng, sức khỏe!

Gợi ý thực đơn chuẩn chỉnh 7 ngày cho trẻ đánh thức gene chiều cao

Thực đơn 7 ngày dưới đây được thiết kế cho bé trong giai đoạn vàng, đảm bảo đa dạng thực phẩm, giàu vi chất, và cân đối tỷ lệ vàng (tinh bột, protein, chất béo, rau củ). Mỗi ngày gồm 4 bữa (sáng, trưa, phụ chiều, tối), giúp kích thích gene chiều cao, phù hợp cho cả bé tăng chiều cao chậm hoặc trẻ thấp lùn hơn bạn bè.

Gene chiều cao không chỉ phụ thuộc vào di truyền mà còn nhờ dinh dưỡng đúng, vận động, và giấc ngủ. Với thực đơn 7 ngày giàu canxi, vitamin D, và vi chất, mẹ có thể giúp bé yêu tối ưu chiều cao, vượt qua tình trạng trẻ thấp lùn hơn bạn bè, và phát triển khỏe mạnh, tự tin!

>>> Có thể bạn quan tâm:

• Chế độ dinh dưỡng cho trẻ 6 - 12 tháng khoa học hợp lý mẹ nên biết

• Gợi ý những món ăn sáng cho trẻ nhanh gọn, đảm bảo dinh dưỡng

• Gợi ý 10 món ngon cho trẻ giàu dinh dưỡng để bé ăn ngon, tăng cân

Nguồn trích dẫn: 

Long Châu. (2024, May 10). Gen di truyền chiếm bao nhiêu phần trăm chiều cao của con trẻ? Long Châu. https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/gen-di-truyen-chiem-bao-nhieu-phan-tram-chieu-cao-cua-con-tre.html

Long Châu. (2024, September 13). Chiều cao là gen trội hay lặn? Cách giúp trẻ phát triển tối ưu chiều cao. Long Châu. https://nhathuoclongchau.com.vn/bai-viet/chieu-cao-la-gen-troi-hay-lan-cach-giup-tre-phat-trien-toi-uu-chieu-cao.html

Nutricare. Dinh dưỡng tác động đến chiều cao nhiều hơn Gen di truyền. Nutricare. https://nutricare.com.vn/dinh-duong/phu-nu-mang-thai-tre-em/dinh-duong-tac-dong-den-chieu-cao-nhieu-hon-gen-di-truyen.html

ProHealth. “Đánh thức” gen di truyền, giúp con tăng thêm 17cm chiều cao. ProHealth. https://prohealth.vn/cho-tre-them-cao/danh-thuc-gen-di-truyen-giup-con-tang-them-17cm-chieu-cao/

Scientific American. (2006, December 11). How much of human height is genetic and how much is due to nutrition? Scientific American. https://www.scientificamerican.com/article/how-much-of-human-height/

Sở Y Tế Nghệ An. (2024, July 5). Gen di truyền có phải là yếu tố quyết định chiều cao của bé? Sở Y Tế Nghệ An. https://yte.nghean.gov.vn/tin-chuyen-nganh/gen-di-truyen-co-phai-la-yeu-to-quyet-dinh-chieu-cao-cua-be-664763?pageindex=1

Vinmec. (2024, July 22). Gen chiếm bao nhiêu phần trăm chiều cao: Một số điều cần biết. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/chieu-cao-va-di-truyen-co-lien-quan-khong-vi

Vinmec. (2024, July 22). Trẻ thấp lùn do thiếu hormone tăng trưởng. Vinmec. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/tre-thap-lun-do-thieu-hormone-tang-truong-vi