Trong hành trình nuôi nấng và phát triển trẻ nhỏ, dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những bé đang đối mặt với tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em. Lạc lối giữa ma trận thông tin về dinh dưỡng, nhiều bậc phụ huynh thường tự đặt ra câu hỏi nên bổ sung đạm hay tinh bột cho trẻ sẽ hiệu quả hơn? Vậy, đâu là lời giải cho câu hỏi này? Trong bài viết sau, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về tầm quan trọng của cả hai loại dinh dưỡng đó và cách cân bằng chúng trong thực đơn hàng ngày cho trẻ suy dinh dưỡng.

Đạm và tinh bột có vai trò gì với trẻ suy dinh dưỡng?

Trong việc chăm sóc trẻ suy dinh dưỡng, việc bổ sung cân đối giữa đạm và tinh bột là vô cùng quan trọng.

Đạm (Protein)

Đạm là một trong ba nhóm chất dinh dưỡng chính, bao gồm protein, lipid và carbohydrate. Đạm được cấu tạo từ các axit amin và có vai trò quan trọng trong việc xây dựng cũng như sửa chữa mô, sản xuất enzyme, hormone, và các chất miễn dịch cho cơ thể. Đạm còn được biết đến là nguyên liệu cần thiết cho sự phát triển và duy trì các chức năng cơ thể.

Đạm giúp xây dựng các mô cơ và tế bào hiệu quả, rất cần cho sự phát triển chiều cao và cân nặng của trẻ. Trong trường hợp trẻ suy dinh dưỡng nặng, việc cung cấp đủ đạm sẽ giúp cải thiện tình hình sức khỏe và dinh dưỡng của trẻ tối ưu.

Đạm được cấu tạo từ các axit amin và có vai trò quan trọng trong cơ thể

Tinh bột (Carbohydrate)

Tinh bột là loại carbohydrate phức tạp được tìm thấy chủ yếu trong các loại thực phẩm như gạo, bánh mì, khoai tây và ngũ cốc. Tinh bột là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể. Khi tiêu hóa, tinh bột sẽ được chuyển hóa thành glucose, giúp cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động của tế bào sống. Ngoài ra, tinh bột sẽ mang đến năng lượng cần thiết để trẻ hoạt động, học tập, vui chơi và phát triển. 

Tinh bột là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể

Cần bổ sung đạm hay tinh bột cho trẻ suy dinh dưỡng?

Bổ sung cả đạm và tinh bột một cách khoa học, cân bằng là vấn đề quan trọng đối với trẻ suy dinh dưỡng. 

• Nếu trẻ chỉ ăn tinh bột mà không đủ đạm, trẻ sẽ có thể tăng cân "ảo" do tích tụ mỡ, trong khi khối lượng cơ bắp cần thiết cho sức khỏe và sự phát triển lại không được cải thiện.

• Ngược lại, nếu trẻ chỉ ăn nhiều đạm mà không đủ tinh bột, cơ thể buộc phải sử dụng đạm để tạo ra năng lượng. Nguy cơ này sẽ dẫn đến việc làm giảm chức năng và hiệu suất của protein, từ đó ảnh hưởng đến sự phục hồi và phát triển của trẻ.

Bổ sung đạm – tinh bột cân đối: Nguyên tắc vàng cho trẻ suy dinh dưỡng

Việc bổ sung đạm và tinh bột một cách cân đối là nguyên tắc vàng trong chế độ dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng.

Tỷ lệ khuyến nghị giữa đạm – tinh bột – chất béo theo chuẩn dinh dưỡng

Thông thường, tỷ lệ khuyến nghị sẽ rơi vào khoảng 13% - 20% năng lượng từ đạm, 52% - 60% từ tinh bột, và 25% - 35% từ chất béo. Việc tuân thủ đúng tỷ lệ này giúp đảm bảo trẻ suy dinh dưỡng có đủ năng lượng và dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ. Những sai lệch trong tỷ lệ này, như thiếu hụt đạm hoặc quá nhiều tinh bột, có thể dẫn đến tình trạng bé suy dinh dưỡng nặng hoặc thừa cân, béo phì.

Các bậc phụ huynh cần theo dõi lượng tiêu thụ thức ăn hằng ngày của trẻ suy dinh dưỡng để đảm bảo tỷ lệ giữa các loại chất dinh dưỡng này luôn hợp lý. Nếu phát hiện trẻ ăn ít protein hoặc tinh bột, cha mẹ cần điều chỉnh khẩu phần ngay lập tức để đảm bảo trẻ không bị thiếu hụt nhé.

Tập trung vào chất lượng – không chỉ số lượng

Để chăm sóc bé bị suy dinh dưỡng, cha mẹ không chỉ đơn thuần nên tăng lượng thức ăn trong khẩu phần hằng ngày của bé. Mà còn cần chú trọng vào chất lượng thực phẩm. Vì những loại thực phẩm chất lượng cao sẽ:

• Cung cấp đủ vitamin, khoáng chất cần thiết bên cạnh protein và carbohydrate.

• Giúp tăng cường khả năng miễn dịch, cải thiện sức khỏe tổng quát, và hỗ trợ quá trình phục hồi cho trẻ hiệu quả.

Tránh cho trẻ ăn nhiều tinh bột nhưng thiếu đạm

Khi trẻ chỉ ăn nhiều tinh bột mà không đủ đạm, tình trạng tăng cân "ảo" có thể diễn ra. Mặc dù cân nặng có thể tăng lên, nhưng khối lượng cơ bắp lại giảm, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe lâu dài ở trẻ. Do đó, cha mẹ cần đảm bảo trẻ được bổ sung đầy đủ đạm để phát triển các khối cơ, đồng thời vẫn có đủ năng lượng từ tinh bột để hoạt động. 

Ví dụ, khẩu phần ăn của trẻ suy dinh dưỡng nên bao gồm thịt, cá, trứng cùng với gạo, khoai tây sẽ đảm bảo được sự cân bằng này.

Chọn nguồn đạm và tinh bột tốt

• Nguồn đạm tốt: Nên chọn các loại thực phẩm giàu đạm và dễ tiêu hóa như thịt nạc, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa. Đối với thực phẩm từ thực vật, có thể lựa chọn đậu, hạt và ngũ cốc.

• Nguồn tinh bột tốt: Ưu tiên các loại tinh bột nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, khoai lang thay vì các loại tinh bột đã qua chế biến (bột ngô, bột mì, bột tapioca,...) chứa nhiều chất béo và đường.

Bổ sung đạm – tinh bột cân đối: Nguyên tắc vàng cho trẻ suy dinh dưỡng

Gợi ý bữa ăn kết hợp đạm – tinh bột cho trẻ suy dinh dưỡng

Bữa sáng

• Bánh mì nguyên cám kẹp trứng: Bánh mì nguyên cám sẽ cung cấp tinh bột phức hợp, trong khi trứng sẽ là nguồn đạm chất lượng cao dành cho trẻ suy dinh dưỡng. Cha mẹ cũng nên thêm một ít rau xanh (xà lách hoặc cà chua) để tăng cường vitamin cho bé.

• Cháo gà hoặc cháo thịt: Cháo được nấu từ gạo và kết hợp với thịt gà hoặc thịt heo xay nhuyễn, vừa dễ ăn lại bổ sung đầy đủ cả đạm và tinh bột.

Bữa trưa

• Cơm trắng hoặc cơm gạo lứt với thịt gà xào rau củ: Cơm cung cấp tinh bột, trong khi thịt gà sẽ cung cấp đạm. Các loại rau củ như cà rốt, đậu xanh sẽ làm nhiệm vụ  cung cấp vitamin và khoáng chất.

• Canh bí đỏ nấu tôm: Bí đỏ bổ sung carbohydrate và tôm cung cấp đạm. Món canh này cũng rất tốt cho dạ dày của bé, giúp bé dễ tiêu hóa và hỗ trợ bù nước cho cơ thể.

• Tráng miệng bằng trái cây tươi: Các loại trái cây: xoài, dưa hấu, bưởi, cam,... sẽ cung cấp vitamin và chất xơ cho trẻ.

Bữa xế

• Bánh quy ngũ cốc: Bánh quy được làm từ ngũ cốc nguyên hạt, có thể bổ sung đạm từ các loại hạt như hạt hướng dương hoặc hạt chia.

• Sinh tố trái cây với bơ: Xay nhuyễn chuối/dâu cùng với một chút sữa tươi để làm sinh tố cho bé. Món ăn xế này vừa thơm ngon lại vừa giàu dinh dưỡng.

• Sữa dinh dưỡng: Nutifood GrowPLUS+ Suy Dinh Dưỡng là một loại sữa được thiết kế cho trẻ suy dinh dưỡng hoặc thiếu cân, với mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng và phát triển tối ưu. Đây là kết quả nghiên cứu của các chuyên gia dinh dưỡng thuộc Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng Nutifood Thụy Điển - NNRIS.

- Hỗ trợ bé hấp thu tốt, tăng cân hiệu quả: Sản phẩm có chứa chất béo MCT dễ hấp thu và chuyển hóa nhanh, kết hợp Sắt và Kẽm giúp hỗ trợ trẻ ăn ngon miệng, tiêu hóa tốt. Thành phần Lysin được bổ sung giúp cải thiện dinh dưỡng và cân nặng hiệu quả ở trẻ.

- Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Thành phần chất xơ hòa tan FOS, Inulin góp phần giúp hệ tiêu hóa khỏe, cải thiện hệ vi sinh đường ruột.

- Hỗ trợ đề kháng khỏe: Hệ Prebiotics kép 2'-FL HMO và FOS, Inulin kết hợp Sắt, Kẽm, Selen và Vitamin A, E, C hỗ trợ tăng sức đề kháng, bảo vệ bé khỏe mạnh.

- Hỗ trợ phát triển chiều cao tốt: Canxi, Phốt pho, Kẽm cùng Vitamin D3 góp phần tăng cường khả năng hấp thu Canxi, hỗ trợ phát triển khung xương vững chắc, tăng chiều cao tối ưu.

- Hỗ trợ phát triển trí não: Với hàm lượng DHA cao cùng Cholin, Taurin giúp hỗ trợ bé phát triển não bộ, tăng cường thị giác, cải thiện khả năng nhận thức và ghi nhớ.

Sữa Nutifood GrowPLUS+ Suy Dinh Dưỡng cho trẻ nhẹ cân

Bữa tối

• Mì Ý với thịt bò băm và sốt cà chua: Mì nguyên cám sẽ cung cấp tinh bột, trong khi thịt bò băm lại là nguồn đạm chất lượng tuyệt vời. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên thêm một ít rau củ để tăng cường chất xơ cho trẻ.

• Cá hấp với cơm và rau xanh: Cá (cá hồi hoặc cá lóc) là nguồn đạm tốt. Cơm làm từ gạo lứt hoặc gạo trắng sẽ cung cấp tinh bột. Và rau xanh (bông cải xanh, cải ngọt) sẽ mang đến chất xơ dồi dào cho bé.

• Tráng miệng với chè đậu xanh hoặc chè bắp: Một bát chè đậu xanh hoặc chè bắp giúp cung cấp thêm tinh bột và chất xơ cho cơ thể của trẻ suy dinh dưỡng. Từ đó giúp bé tiêu hóa tốt hơn.

Việc bổ sung đạm hay tinh bột cho trẻ suy dinh dưỡng cuối cùng đã được giải đáp thông qua bài viết trên. Các bậc phụ huynh hãy nên chú trọng xây dựng một chế độ ăn phong phú, đa dạng và hợp lý, kết hợp cả protein từ nguồn động vật và thực vật với các loại carbohydrate lành mạnh cho trẻ mỗi ngày nhé. Hãy theo dõi sự phát triển của trẻ và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng dựa trên nhu cầu cụ thể, để từ đó giúp trẻ hồi phục sức khỏe và phát triển mạnh mẽ hơn. 

>>> Có thể bạn quan tâm

• 5 loại bệnh thường gặp ở trẻ em và cách phòng ngừa hiệu quả nhất

• Suy dinh dưỡng là gì: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

• Cách phòng chống trẻ suy dinh dưỡng phụ huynh cần phải biết

Nguồn tham khảo:

Trung tâm Y tế huyện Phong Thổ. (2022, ngày 27 tháng 3). Các nhóm chất cần thiết cho nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em. Sở Y tế Lai Châu. https://soyte.laichau.gov.vn/ttytphongtho/tin-tuc/cac-nhom-chat-can-thiet-cho-nhu-cau-dinh-duong-cua-tre-em.html

Sở Y tế Bắc Giang. (2023, ngày 22 tháng 5). Tiêu chuẩn xây dựng thực đơn về dinh dưỡng đối với bữa ăn học đường. https://syt.bacgiang.gov.vn/chi-tiet-tin-tuc/-/asset_publisher/6CWBO9WiZqsQ/content/tieu-chuan-xay-dung-thuc-on-ve-dinh-duong-oi-voi-bua-an-hoc-uong